Aşı teknolojisinde devrim yaratacak "mikrokürecik aşısı"nda ilk insan deneyleri yaz başında

DÜNYADA ilk ve tek olan ASC mikrokürecik teknolojisiyle oda sıcaklığında 30 gün dayanabilen aşı modeli tasarlayan ve patentini alan Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Lideri Prof. Dr. Nesrin Özören, geliştirdikleri yerli Kovid aşısıyla ilgili değerli bilgiler verdi. Prof. Dr. Özören, “İlk set hayvan deneylerini tamamlandık. Aşının uygulanış formuna karar vermek için birkaç deneyimiz daha kaldı. Klasik aşılardaki üzere kas içi enjeksiyon ile deri altı uygulamasını denedik. Asıl emelimiz burun ya da ağız yoluyla verilebilecek bir aşı. Bunun hayvan deneylerini de tamamladıktan sonra yaz başı üzere Faz 1 çalışmalarına geçmeyi planlıyoruz.” dedi.

Yaklaşık 10 yıllık çalışma sonucu dünyada birinci sefer Boğaziçi Üniversitesi’nde geliştirilen ve dört kıtada da patentlenen ASC mikrokürecik aşı taşıma teknolojisi, birinci imtihanını Kovid aşısıyla verecek. Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Lideri Prof. Dr. Nesrin Özören ve takımının TÜBİTAK ve Sanayi Bakanlığı’nın dayanağıyla 10 aydır gece gündüz üzerinde çalıştıkları yerli Kovid aşısında, bu teknoloji kullanılacak. ASC protein mikroküreciklerine dayalı platform aşı teknolojisinde, koronavirüs

“BU AŞININ ÇOK FARKLI KULLANIM HALLERİ OLABİLİR”

“İKİNCİ BASAMAK FAZ 1 DENEYLERİ İÇİN İŞBİRLİĞİ”

Hayvan deneylerinde aşının uygulanma biçimine karar verdikten sonra virüs nötralizan testleri ve ACE 2 transgenik fareleri canlı virüse maruz bırakılarak yapılan “challenge” testlerine geçileceğini ve buradan elde edilen sonuçlara nazaran Faz 1 insan deneylerinin tasarlanacağını belirten Prof. Dr. Özören, “Hayvan deneylerinde her şeyden tam emin olduktan sonra beşerler üzerinde denenecek olan Faz çalışma evrakı hazırlayacağız TİTCK’ya. Bunun öncü çalışmalarını yapıyoruz hala. Fakat iyi gidiyor çalışmalar. TİTCK’nın istediği ve yayınladığı kılavuzdaki deneyleri tamamlamak için elimizden geleni yapıyoruz. Daha sonra da aşı uygulama yoluna karar verdiğimizde bu protokolü Faz 1 belgesine işleyeceğiz. Akabinde da insan deneylerinin yapılacağı Faz 1 merkezi ile yani tabipler ve farmakologlarla birlikte ortak bir çalışma protokolümüz olacak” formunda konuştu.

NUMUNE AŞILAR GMP SERTİFİKALI BİR MERKEZDE ÜRETİLECEK

İnsan deneylerinde kullanılacak aşıların üretimi için de “GMP sertifikalı” aşı üretim tesisi olan merkezlerle işbirliğine gireceklerini vurgulayan Prof. Dr. Özören, “Değişik paydaşlarla, zincir bir tepkisi kurmaya çalışıyoruz bu aşı için. Boğaziçi’nde yapılacak daha iki üç aylık deney süreçlerimiz var. Faz çalışması belgesinin hazırlanması ve birinci aşıların üretimi sonrası stabilite ve toksisitesi testlerinin akabinde her şey yolunda giderse beşerde da birinci uygulamaları yaz başı üzere yapmayı düşünüyoruz.” dedi.

“BU AŞIYI MUTASYONLARA NAZARAN KOLAYLIKLA ADAPTE EDEBİLİRİZ”

Salgının birinci yılı geride kalırken, dünyada görülen ve Türkiye‘de de süratle yayılan yeni mutasyonların, aşıların aktifliğini düşüreceği istikametindeki kaygılara de değinen Prof. Dr. Özören, kendi geliştirdikleri aşının mutasyonlara da adapte edilebileceğini söyleyerek kelamlarını şöyle noktaladı:

“Örneğin (Güney) Afrika mutasyonuna karşı Astra Zeneca aşısında aktifliğin düştüğü açıklanmıştı. Bizim aşımızda hedeflediğimiz RBD bölgesi, Ace 2’ye en çok bağlanan ve antikor karşılığının da en çok bu bölgeye yanlışsız oluştuğu bilinen bir bölge. Şu ana kadar bu bölgede bir tane aminoasit mutasyon gelişmişti. Bu bölgedeki 400 aminoasit ortasından bir adedinin değişmesi, proteini alt üstü etmiyor. İnsanlarda her mutasyonunda paranoyak bir aksiyon başladı. Lakin o denli bir şey yok. Bir mutasyon geldiğinde, virüsün proteinin yapısını da büsbütün bozuyorsa, bu virüse de ziyan veriyor. O yüzden çok drastik (radikal) bir Korona ve taç protein yapısı değişikliğini şimdi görmedik. Bu da birçok aşının tesirini sıfırlayacak seviyede değil. Ayrıyeten bizim aşımız rekombinant DNA teknolojisiyle geliştiriliyor. Münasebetiyle yeni varyasyonları da plazmit üzerinde değiştirebiliyoruz ve gerekirse de Türkiye’de baskın olacak bir varyanta yönelik kodlama değişikliklerini yapıp aşıyı yine dizayn edebiliriz. ASC mikrokürecik teknolojisini birinci burada geliştirdiğimiz için birçok sorunun cevabını biz de deneyler yaptıkça görüyoruz. Yani bu aşıya dair literatürden yararlanma bahtımız yok. Olağan ki bir aşının hafıza hücreleri dediğimiz T hücresi, B hücresi karşılığının oluşturması çok değerli. Kovid geçirenlerde antikorların (immunoglobulin) 6-8 ayda düştüğü belirtiliyor. Bu da olağan bir şey. Bağışıklık karşılığı da bu türlü bir şey esasen. Lakin hafıza hücresi oluştuğu taktirde virüs ikinci defa geldiğinde birkaç gün içinde antikor düzeyi yine tavan yapabiliyor.”

– İstanbul