– Benim jenerasyonum 70’li yıllara ilişkin bir reklam sinemasını çok iyi hatırlarlar. Çok da sevilen, ağızlardan eksik olmayan da bir müziği vardı bu reklamın. Üst katta oturup soğuktan donan bir kat sakini “Yak şu kaloriferi kapıcı donuyoruz,” derken, alt katta oturan ve sıcaktan bunalan sakin ise “Söndür şu kaloriferi pişiyoruz. Üstelik paramız boşa gidiyor. Yöneticimiz uyuyor mu?” diye bağırırdı. Devamında ise “Çatıyı İzocam’la kapladım. Üst kattakiler donmuyor, alt kattakiler pişmiyor, benim de koşuşmaktan tabanlarım şişmiyor” diyen keyifli bir apartman vazifelisi imajı ile sona ererdi bu reklam. Reklamı yapılan şey bir yalıtım malzemesiydi. Siz de global ısınma ile uğraşa öncelikle yaşadığınız yerle başlayın ve konutunuzun yalıtımını gözden geçirin. Eksikleri sarfiyatın; bilhassa pencere ve kapı kenarlarından hava akımını önleyecek formda tamiratlarını yapın; tavan, taban ve duvarların yalıtımını güçlendirin. Bu yolla sağlayacağınız önemli güç tasarrufu ile harcadığınız para size ziyadesiyle geri dönecektir. Şayet bu reklam sineması bugün çekilmiş olsaydı, eminim apartmanın yalıtım sayesinde karbon ayak izinin azalacağı da diyaloglara eklenirdi.

– Isınmada gaz yahut akaryakıttan pak güce geçin. Fosil yakıt iklim değişikliğinin başta gelen nedenidir. Fakat fiyat avantajı nedeniyle hala tercih edilmektedir. Ama alternatif kaynakların maliyeti de her geçen gün aşağı geliyor. Takip edin.

– Kullanmadığınız vakit elektik ve elektrikli aletleri kapalı tutun. Böylelikle hem karbondan hem de paradan tasarruf edebilirsiniz. Aydınlatmada tasarruflu ampulleri tercih edin. Makineleri kullanırken üslubunuzu değiştirin. Üç tabak ve bir bardak için ya da iki tişört ve bir havlu için makine çalıştırmayın. Dolmasını bekleyin. Bulaşık makinesine koyacağınız kapları evvelden su ile uzun uzun yıkamayın, bırakın bu işi makine yapsın.

– Elektrik tarifesinde yeşil güç sağlayan şirketlerin yeşil tarifelerine geçerek de karbon salımınızı azaltabilirsiniz.

– Tüketirken atık besin üretiminizi azaltın. Yemek porsiyonlarını azaltmak ve sofrada artan yemekleri sonraki öğünlerde tüketmek için saklamak hem nakdî hem de çevresel tesir açısından kıymetli. Unutmayın dünyada üretilen besinlerin yüzde 30’u çöpe gidiyor.

– Kırmızı et tüketiminizi azaltın. Global çapta seragazlarının yaklaşık yüzde 15’inin kaynağı et ve süt muhtaçlığımızı karşılamak için çiftliklerde yetiştirilen hayvanlardır. Münasebetiyle et ve süt tüketiminizi azaltmak karbonsuzlaşma yolunda değerli bir adımdır.

– Otomobil kullanımı azaltmak da global ısınma ile çabaya kıymetli katkı yapar; zira ulaştırma global karbondioksit kirliliğinin yüzde 25’inin müsebbibidir. Otomobilsiz bir hayat ülkü olanı lakin toplu taşıma sistemlerinin zayıflığı nedeniyle ülkemizde çok fazla uygulanabilir değil. Tekrar de kullanım sıklığını azaltmak kıymetli bir adım olacaktır. Fırsat buldukça yürüyen ya da bisiklet kullanabilen bir hayat şekline yönelmek hem sıhhat, hem gezegen, hem de bütçeler için kaidedir. Öbür değerli bir adım ise toplu ulaşımın tercih edilmesi ya da birebir tarafa seyahat edenlerin farklı ayrı araçlarda gitmek yerine araç paylaşmaları olacaktır.

– Şayet araç kullanmak zaruriyse o halde elektrikli ya da hibrit araçlara yönelmekten öbür bir yol yok. Buradaki ana sorun elektrik bataryasının kapasitesi ve şarj edilmesidir. Bu noktada hala teknoloji ve lojistik manasında gidilmesi gereken çok yol var. Lakin eminim, bu teknolojik ilerleme de hızla gerçekleşecektir.

– Uçaklarla seyahati zarurî olmadıkça yapmamak da değerli bir adım; zira uçaklar en fazla karbon salımı yapan ulaşım araçlarıdır. Bilhassa iç sınır uçuşları kişi başı yapılan kilometre bazında önemli bir emisyon tesiri yaratıyor. Bu durumda iç sınırlarda uçmak yerine daha az karbon salan tren seyahatlerine yönelmek yararlı olabilir.

– Giysi ya da ayakkabı almadan evvel iyi düşünün. Sahiden gereksiniminiz var mı? Zira alınan herşey için su ve güç harcanacaktır. Satın alınan şeylerin yeni üretilmiş olması da gerekmiyor. Uygun olduğunda ikinci el giysi eşyası almak bir tahlil olabilir. Son yıllarda ikinci el eşyanın alınıp satıldığı birçok internet sitesi ve platform açıldığını unutmayın. İkinci eli alıp satmak artık daha da kolaylaştı.

– Birebir formda eskiyen giysi eşyalarının onarılması da mümkündür. Ekonomik krizin de tesiriyle ayakkabı tamircilerini ve terzileri daha fazla kullanır olduk. Bu alışkanlık krizler son bulduğunda da sürsün.

– Elektrikli mesken aletlerinin güç verimli olmasına dikkat edin. Bilhassa çamaşır ve bulaşık makineleri ile buzdolaplarının güç verimli olması hem tasarruf hem de karbon ayak izi açısından gereklidir.

– Geri dönüşümü hayatınızın modülü yapın. Ambalajları kağıt, cam ve plastik oluşuna nazaran ayırarak atın. Umarım belediyeler de bizlerin ayrıştırdığı atıkları toplarken tekrar bir ortaya getirmezler. Ayrıştırma sisteminin kurulmasına şiddetle muhtaçlık var. Lokal idareler bu işe sürat vermeliler.

– Yaşadığınız ortamı ağaçlandırın; yeşillendirin. Ağaçlar karbondioksiti atmosferden çekerek karbon kirliliğini aksine çevirecek güce sahiptirler.