Dünyada kimi kentlerin başkalarından farklı olarak kıymetli bir argümanları var: ‘Karbon nötr olmak.’ Washington’dan Oslo’ya, Melbourne’den Glascow’a kadar bir çok kent bu kapsamda farklı taahhütlerde bulunuyor. Kimileri epeyce tezli. Mesela Kopenhag’ın gayesi birkaç yıla varmadan birinci karbon nötr kent olmak. Amsterdam 2030’a kadar kentten kaynaklanan karbon gazı salınımını yüzde 55 ve 2050’ye kadar yüzde 95 azaltmayı hedefliyor. Bu çerçevede kentteki ulaşım 2030’a kadar ‘karbonsuz’ olacak, kent doğal gazdan 2040’a kadar arınacak. Hamburg’un da emsal bir gayesi var. New York ise 2050’ye kadar sera gazı emisyonunu yüzde 80 azaltmayı taahhüt ediyor. Öbürleri de bunlar kadar savlı olmasa da karbon nötr olma yolunda gayelerini açıklıyorlar.

Bunlar global ısınmada dönüşü olmayan bir noktaya gerçek sürüklenen gezegeni kurtaracak maksatlar. Bu iddiayı taşıyan kentlerden biri de İstanbul.

İstanbul’un taahhüdü

İstanbul Büyükşehir Belediyesi bundan iki yıl evvel C40 Belediye Liderleri Zirvesi’nde bir taahhüt imzalayarak 2050 için karbon nötr bir kent olacağını taahhüt etti. 16 milyonluk kentin belediye lideri Ekrem İmamoğlu da geçen hafta yaptığı bir açıklama ile bu değerli taahhüdü tekrarladı.

İş artık bu kritik taahhüdün gereklerini yerine getirmeye kaldı. Bu çerçevede süratle çalışma kümelerinin oluşturulması ve aksiyonların belirlenerek uygulamaya sokulması gerekiyor. İstanbul Belediyesi’nin bir müddettir bu husus üzerinde çalıştığını duyuyorum lakin çalışmaların şu anda hangi kademede olduğunu bilmiyorum. Lakin bildiğim başta karbon salınımında değerli hissesi olan ulaşım kesimi olmak üzere, atık, güç, su ve binalara ait uyum içinde yapılması gereken bir çok iş olduğudur. Sera gazı emisyonlarının mevcut durumunun saptanmasının yanı sıra bunların nasıl azaltılacağına ait siyasetlerin belirlenmesi, strateji ve yol planlarının oluşturulması gerekiyor.

Farkındalık arttı

‘Karbon nötr olmak’, kentin saldığı sera gazlarını dengelemek ve net olarak sıfır sera gazına ulaşabilmek için salınan sera gazı ölçüsüne muadil sera gaz salımına mahzur olacak projeleri gerçekleştirmek demektir. Öbür bir deyişle karbon emisyonlarının kıymetlendirilerek karbon salımının dengelenmesidir.

Milletlerarası kuruluşların ve bilim adamlarının ittirmesiyle, artan yangın, sel ve kuraklık üzere doğal felaketlerin de tesiriyle dünya, iklim değişikliğinin farkına vardı. Herkes olmasa bile artık birçok kişi hızla harekete geçilmesi gerektiğini biliyor. Burada kentleri, bilhassa İstanbul üzere nüfus yoğunluğu fazla olan kentleri yönetenlere değerli roller düşüyor. Global güç kaynaklı karbon salınımının çok büyük bir kısmı dünya nüfusunun değerli kısmını barındıran nüfus ağır kentler tarafından gerçekleştiriliyor. Bu nedenle mahallî idarelerin bu sürece katılarak taahhütlerini açıklamaları değer taşıyor. Bu istikamette artan gayretler var. Mesela bu korkuyu taşıyan kentler bir ortaya gelerek ‘Karbon Nötr Kentler Birliği’ni kurdular. Şu anda dünyada 1500’e yakın kent yenilenebilir güç siyasetlerini açıklamış.

Gezegen sıkıntısı

Yapacak çok iş var. Yalnızca yeni yapılacak binaları karbon nötr olacak biçimde tasarlamak değil, mevcut bina stoklarını da karbon nötr olma yolunda güzelleştirmek gerekiyor. Yenilenebilir gücün toplam güç tüketimindeki hissesinin süratle artırılması lazım. Ulaşım sistemlerinde karbon nötr teknolojilere geçilmeli. Geri dönüşüm ve atık idareleri buna uyumlu hale getirilmeli. Merkezi idarelere ve finans sistemine düşen ise bu iddiayı taşıyan mahallî idareleri destekleyerek, uygun finansmana ulaşmaları yolunda yardımcı olmaktır. Bu, siyaset üstü bir mevzudur; parti problemi değil, ülke sıkıntısıdır. Hatta gezegen problemidir.

Türkiye’de karbon nötr olma maksadı taşıyan tek kent ise şimdilik İstanbul. Umarım bu sayı artar; birçok kentimizde yenilenebilir güç ve karbonsuzlaşmaya dair siyasetler oluşturulur.