Son yıllarda Türkiye‘de de görülmeye başlanan ve sarı humma, zika, Batı Nil virüsü enfeksiyonu üzere çok sayıda hastalığı taşıyabilen Asya Kaplan Sivrisineği’ni Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison ve takımı mercek altına aldı. Ölümcül sinek için aşı çalışmaları başladı.

MARMARA VE KARADENİZ BÖLGESİ TEHLİKE ALTINDA

Son yıllarda Türkiye’de de görülmeye başlanan ve sarı humma, zika, Batı Nil virüsü enfeksiyonu üzere çok sayıda hastalığı taşıyabilen Asya Kaplan Sivrisineği’ni Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison ve grubu mercek altına aldı. Projede maksat; her bölgede farklı özellikler gösterebilen Asya kaplan sivrisineğinin Türkiye’de görülen cinsine karşı uzun vadeli bir tahlil üretebilmek ve bu sineğin ölümcül doz oranlarını belirlemek, Türkiye’deki cinse has toksin geliştirmek. Türkiye’de en çok Karadeniz ve Marmara Bölgesi‘nde görülen Asya Kaplan sivrisineği, kıyafet üzerinden bile ısırabiliyor ve bilinen sivrisineklerin bilakis hem gündüz hem de gece etkin.

YERLEŞİK BİR TIP OLARAK KABUL EDİLİYOR

Avrupa Hastalık Tedbire ve Denetim Merkezi’nin Mayıs 2020 datalarına nazaran Asya Kaplan Sivrisineği artık Doğu Karadeniz’in yerleşik bir çeşidi olarak kabul ediliyor ve Marmara Bölgesi’ne de giriş yaptığı belirtiliyor. Bu yayılımın nedenleri ortasında insan popülasyonunun çok hareketliği, ticari malların taşınması ve iklim değişikliklerini gösteriliyor.

SARI HUMMA, ZİKA ÜZERE HASTALIKLARI TAŞIYOR

Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı doktora öğrencisi Gökhan Gün’ün de yer aldığı “Asya Kaplan Sivrisineğine Cry Toksinlerinin İnsektisit Tesir Sistemlerinin Araştırılması” başlıklı proje, Bilimsel Araştırma Fonu tarafından da destekleniyor. Dr. Öğr. Üyesi Necla Birgül İyison, “Asya kaplan sivrisineği (Aedes albopictus) aslında Güneydoğu Asya kökenli bir cins ve doğal ömür alanında yalnızca hayvanları ısırıyor. Aşina olduğumuz sivrisineklerden farklı olarak günün her saatinde kan emme özelliği var. Son yıllarda yayılım alanlarının genişlemesiyle birlikte insanları da amaç almaya başladılar. Ayrıyeten yapay çevrelere de yumurtlayabiliyorlar, bu da onların yayılımını hızlandırıyor. Bu çeşit insanlarda çok alerjik tepkilere ve ısırdığı bölgede çok kaşıntı ve ödem üzere şikayetlere neden oluyor. Ülkemizde karşılaştığımız sivrisinek çeşitleri ekseriyetle ısırmadan evvel etrafta çeşitler atar ve kan emeceği uygun bir bölge bulduğunda akına geçer, Asya kaplan sivrisineğinde ise durum çok farklı. Çok agresif haller sergileyen bu cins direkt olarak maksada saldırıyor ve kıyafet üzerinden de ısırabiliyor. Dış görünüşüyle kolaylıkla ayırt edilebilen siyah bir sivrisinek. Gövdeye gerçek beyaz bir çizgi inmekte ve bacaklarında da beyaz şeritler bulunuyor. Sarı humma, deng, zika, chikungunya, Batı Nil virüsü üzere hastalıklarında taşınmasında çok tesirli bir vektör olmasıyla sorun teşkil ediyor” dedi.

ÖZGÜN TOKSİN GELİŞTİRİLECEK

İyison, projenin birinci etabında toksik proteinlerinin ülkemizde görülen Asya kaplan sivrisineği larvaları üzerindeki tesirlerini inceleyeceklerini söyleyerek “Ölümcül doz oranlarını belirlemeye çalışacağız. Dünya genelinde yayılım gösteren bu çeşit farklı bölgelerde biyolojik toksinlere farklı yansılar gösterebiliyor. Bu nedenle bizim öncelikli amacımız Türkiye’de görülen tipi toksinle etkileştirerek sivrisinek reseptörlerinin DNA dizilerindeki farklılıkları kıyaslayabilmek. Böylelikle reseptör-toksin etkileşiminde kritik rolde olan amino asitleri belirleyebileceğiz. Projenin ilerleyen etaplarında ise daha faal toksin formlarını geliştirmek. Bunları farklı çevresel şartlarda uygulamak ve saklama kuralları daha kolay formları elde etmek üzere çalışacağız” dedi.

Haberler.com