CNN Türk canlı yayınına katılan Prof. Dr. Sefer Şener, döviz kurlarındaki hareketlikle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Şener konuşmasının devamında şu tabirleri kullandı:

“Yüksek kur düşük faiz siyaseti piyasada hakim oldu. Bu da çok farklı algılara neden olmuş oldu. Bu siyaset ihracata dayalı büyüme dediğimiz iş dünyasının da desteklediği bir siyasettir. İş dünyası ile de görüşüyoruz piyasanın nabzını tutuyoruz. Orada beklenti şöyle. Bu siyaset yanlışsız bir siyaset ilerleyen etapta bu ülkeye istihdam sağlayacak bir siyasettir.

Piyasadaki algı beklenti bundan sonraki süreçte de hükümetin süratli bir biçimde Merkez Bankası ile koordineli olarak faizi düşüreceği sonucu ortaya çıktı.

“ZAMANLAMA İLE İLGİLİ BİR DERT VAR”

Japonya ve Çin’de üretici fiyatları artıyor. Siyaset kamuoyu tarafından sorgulanmıyor aslında. Zamanlama çok değerli gözüküyor. Bir taraftan enflasyon çok yüksek öbür taratan Fed’in faiz kararını daha öne çekebileceği satın alınmaya başlandı. İş dünyası cephesinde bu siyaset uzun vadede yararlı fakat konjonktür olarak bu zamanlamanın çok uygun olamayabileceği tartışılıyor.

Vatandaşın tasarrufu dahi döviz olarak tutuluyor. Bu algıyı da değiştiriyor. Vatandaşlar açısından beklentiyi farklılaştırıyor. O yüzden diyoruz ki bu siyasetler aslında Türkiye’nin geleceği açısından son derece yararlı. Fakat zamanlamayla ilgili bir meşakkat var. Bu siyaset bir iki yıl evvel uygulansaydı kurlar üzerinde bu kadar tesirli olmayacaktı tahminen de.

Avrupa’da artış eğilimi var ABD’de enflasyonda artış eğilimi var. Tabi sayın cumhurbaşkanı da şunu söylüyor. Bu bir dönüşüm ve bunu yakalamak gerekiyor diyor. Kamuoyunda bu durumun oluru olmazı çok tartışılmıyor aslında. Zamanlamayla alakalı da kurda oynaklığı görüyoruz. Piyasada derinlikte yok. Yüksek oranda alıcı ve satıcı olduğundan fiyatlar çıkmıyor. Gelebilecek olumlu beklenti artmaya başladığında bu yüksek düzey aşağı istikamete de gidebilir.

STOKÇULUĞA KARŞI NASIL TEDBİR ALINMALI? 

Birtakım firmaların stokçuluk yaptığı ile ilgili konuşuluyor. Bu türlü firmalar var ancak Türkiye’de piyasalar şöyle işliyor. Piyasada dolanan paranın iki katı kadar kendi içerisinde oluşturduğu emisyonu var. Her dalın farklı bir ticaret yapısı var. Piyasa birbirine açtığı vadelerle iş yapıyor. Ortalıkta tabi ciro, senetler var lakin piyasada dolanan paranın çok üzerinde ticaret yapılıyor. Ve bu ticaret piyasaların birbirine açtığı kredi ile ilerliyor.

Enflasyonda bu kadar süratli oynaklık olunca doğal olarak firmalar hammadde ve eserde süreyi kısıtlıyorlar. Günlük ve peşin istiyorlar. Zati firmalar alanına nazaran yüzde 15-20 kar marjıyla çalışıyor. Kurda yüzde 15-20’lik artış olunca firmalarda işleyiş değişiyor.

Firmalar bu süreci büsbütün sekteye uğratıyor diyemeyiz. Piyasanın kendi kendine açtığı kredibilite üzerinden dönüyor. Bu da iki aylık üç aylık gerekirse altı aylık vadelerle çalışıyor. Bozulan aslında kurdaki yükselişler uygulamayı bozuyor. Unla ilgili stokçuluk var mı? Türkiye’de yapılan hesaplar Türkiye’nin yıllık 18 milyon ton buğday tüketimi yapıyoruz. Bu sene beklenen 20 milyon tondu. Global tesir ve kuraklık var. Bu sene 15 milyon ton olarak gerçekleşti. 3 milyon tonluk açık görülmesi ilerleyen etaplarda firmaları kahra sokuyor. Aslında firmaların yapması gereken şubat martta bu külfet oluşacaksa en azından şu an stokçuluğu yapmaması lazım.

“KURDAKİ OYNAKLIĞI GÖREN STOK YAPMAYA YÖNELİYOR”

Kurdaki oynaklığı gören her firma ya stok yapmaya yöneliyor ya da vadeli mal satımını durdurmaya yöneliyor ya da birtakım fahiş fiyat uygulamalarına gidiyor. Bunları kısa vadede durdurmak devletin misyonudur ve gereği yapılacaktır. Tamamı için bunu söyleyemiyoruz lakin bu bir realite. Fırsata çeviren bölümler var. Marketlerde birebir olayı gördük. Tıpkı halde yalnızca perakende de değil öbür dallarda de görülüyor.

Bunu fırsata çevirenler var çevirmeyenler var bunun iyi ayırt edilmesi lazım. Fakat tamamı için söylemiyorum. Bunların üzerine gidildiği vakit asıl oynaklık azalacaktır. Asıl sebep enflasyonun yüksek olmasıdır.

Kurdaki yükselişin tesirini biz bundan sonraki aylarda enflasyon üzerinde göreceğiz. O vakit şunu net söyleyebiliyoruz. Yapılacak tüm hesaplar 8 puan üzerinde enflasyona ek getiri demektir. Bunun yansıması 3’er 4’er aylık devirde gelebilir. Kurlar arttı enflasyon 7 puan üst çıkacak değil bu ocak şubat ve mart aylarında görülür.
Akaryakıt fiyatlarıyla ilgili Türkiye’de döviz kuru pahalılandı. Global çapta tıpkı durumda ABD ve Avrupa’da muzdarip. ABD’de 7-8 dolarlık bir geri çekilme yaşandı petrol fiyatlarında. Global çapta ne çeşit gelişmeler olacağıyla alakalı bir durumdur.

AKARYAKITTA YENİ ARTIRIMLAR BEKLENEBİLİR Mİ? 

Kurdaki gelinen düzeylerden ötürü akaryakıt fiyatlarına bir yansıma olacaktır. Akaryakıt, doğal gaz ve elektrikte yaklaşık 120 milyar TL’ye yakın bir sübvansiyon yapıldı. Petrolde bu sayı 50 milyar TL, doğal gazda 60 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu kurdaki yansımalar vergi kısmı tarafından sübvanse edilirse ki edilecek üzere gözüküyor biz bu yansımayı kısa vadede görmeyebiliriz.

Kur bu kadar arttı çabucak akaryakıt fiyatları artar mı beklentisi yanlış. Uzun vadede ÖTV vergileri alınmadığı sürece bir badire görülmez. ÖTV sıfırlandıktan sonra kur artıyorsa bunu yansıtmak zorundasınız. Global çapta dünyanın neredeyse tamamı bunu yansıttı aslında. Türkiye’de bu yansıtılmadı. Önümüzdeki periyotla ilgili ÖTV vergilerindeki düzenleme devam ettiği sürece bir akaryakıt fiyatlarında çok artırım olarak görmeyebiliriz.

“BUĞDAY FİYATALRI İKİ KATINA ÇIKMIŞ DURUMDA”

Bu kadar hammadde ıstırabı çekilirken piyasada hammadde ithalatı ile ilgili düzenlemeler yapılıyor. Buğdayda vergi sıfıra çekildi. Burada yalnızca oyuncu biz değiliz. Yalnızca Türkiye’deki kurallardan kaynaklanmıyor bu. Buğday fiyatları iki katına çıkmış durumda. Rusya’dan alıyoruz. Buralarda da artırım yapıldığında münasebetiyle piyasada arz kasveti var ve burada da fiyatlar artıyor. Global çapta da artış var.

Yeni iktisat siyaseti birçok alanda güncellemeyi getiriyor. Piyasanın rahatlatılması lazım. Piyasada tedirginlikten ötürü bir dert çekiliyor. Tedirginlik giderildiği vakit bu kadar yüksek oranlı artışlardan biz şikayet etmeyeceğiz. Beklenti ne kadar aksiye dönerse zahmet o kadar büyük oluyor. Kurdaki oynaklığın sebebi bu.

‘MERKEZ BANKASI’NIN UYARISI NE MANAYA GELİYOR?

Kurdaki oynaklık piyasa şartları dışında diyor Merkez Bankası. Alış satış olmamasına karşın beklenti ile alakalı bir durum bu. Vatandaşların bu yüzden dikkatli olması gerekiyor diyor. Bir günde yüzde 15’lik volatil hareket yok global çapta. G20 ülkelerinin hiçbirisinde yok.

“YÜZDE 13’LÜK BİR DÜŞÜŞÜ GÖREBİLİRİZ”

O yüzden Merkez Bankası şunu söylüyor. Bu algı ile alakalı uygulanacak siyasetlerin beklentisi ile alakalı bir durum. Sermaye akımı olursa olumlu bildiriler verilebilirse o vakit biz günlük yüzde 13’lük bir düşüşü de görebiliriz.

Türkiye’de herkes biliyor kurun özgür piyasada gerçekleştiğini. Lakin Merkez Bankası’nın fiyat istikrarı ile ilgili bir rolü var. Merkez Bankası özgür piyasa sistemi içerisinde bizim yönlendirmemiz dışında diyor bu yanlışsız. Merkez Bankası’nın elindeki imkanları kullanması bu durumu aksine çevirebilecektir diye düşünüyorum.

Hükümet bir istihdama büyümeye yönelik bir siyaset uyguluyor. Kamuoyu tarafından da benimsenir bu siyaset lakin bunun zamanlaması hakikat muydu buna siyaset karar verecek. Biz de bu zamanlamanın hakikat yahut yanlış olduğuna yönelik yorumlar yapıyoruz.”