Mis-C vakalarının çoğu farkında olmadan Kovid geçirmiş

Kovid-19 çocuklarda hafif seyretse de sonrasında ortaya çıkabilen Mis-C sendromu, çocukları ağır bakıma, hatta ömür takviye ünitesi ECMO’ya dahi götürebiliyor. Türkiye‘nin en büyük pandemi merkezlerinden Sancaktepe İlhan Varank Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Ağır Bakım Uzmanı Dr. Fatih Varol, Türkiye’de de artan İngiltere mutasyonunun, bilhassa çocuk ve gençler ortasında daha süratli yayıldığına işaret ederek “Vakalarımızın birden fazla Kovid geçirdiğini bile bilmiyordu. Temas hikayesi yahut antikor testleriyle tanıyı doğruladık” dedi.

Salgının birinci günlerinden itibaren Türkiye’nin en büyük pandemi merkezi olarak onbinlerce Kovid hadisesinin tedavi gördüğü Sancaktepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Feriha Öz Acil Durum Hastanesi ve Çekmeköy Devlet Hastanesi uzmanları, çocuklarda Kovid sonrası görülen “gizemli sendrom” Mis-C hakkında kıymetli ihtarlarda bulundu. Sancaktepe Şehit Prof. Dr. İlhan Varank Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Acil ve Çocuk Sıhhati Hastalıkları Klinik Şefi Prof. Dr. Hoş İnanç ile Çocuk Ağır Bakım Uzmanı Dr. Fatih Varol, kendi merkezlerinde Eylül ayından beri 20’ye yakın Mis-C hadisesi izlediklerini ve bunların 15’inin ağır bakımda tedavi edildiğini, dördünün ise hayat takviye ünitesi ECMO’ya girecek kadar ağırlaştığını söyledi. Uzmanlar, Mis-C ile takip edilen çocuklarda PCR testlerinin negatif olduğunu ve ekseriyetle antikor testiyle teşhis konarak tedavilerine başlandığının altını çizdi.

“BİR AYLIK BEBEKTE DE GÖRÜLDÜ”

Prof. Dr. Hoş İnanç, pandeminin birinci dalgasında Kawasaki’ye benzeyen Mis-C hadiseleri yayınlandığında kendi kliniklerinde de Temmuz-Haziran ayında bir iki olguya rastladıklarını söyleyerek asıl tırmanışın ikinci dalgada, Eylül ayından itibaren olduğuna işaret etti. Prof. Dr. İnanç, şu bilgileri verdi: “Bugüne kadar yaklaşık 4 ay içerisinde, çocuk kliniğinde ve çocuk ağır bakımda 20 Mis-C olayı yatırdık. En küçük hastamız 1-1,5 aylıktı. En büyük çocuğumuz ise 17 yaşındaydı. Olaylarımızın birçoğunda PCR testleri negatifti. Bu hastalar Kovid’i asemptomatik olarak geçirmiş, birçoklarının Kovid geçirdiğinden haberi bile yoktu. Kimilerinin temas hikayesi vardı, kimilerinde bu da yoktu lakin büyük çoğunluğunda antikor testi Kovid geçirdiğini gösteriyordu. Bize Mis-C kuşkulu olaylar geldiğinde, öteki viral sebepleri de (grip vb) ekarte etmek için öteki testleri de yapıyoruz. Ancak hiçbiri olumlu çıkmazsa antikor testi ile Mis-C açısından doğrulama sağlıyoruz. Hatta 1-2 hadisemizde antikor da saptayamadık lakin hastaların yakın temas hikayesi ve ayrıyeten Sıhhat Bakanlığı, DSÖ ve İngiltere ile Amerika’daki uzmanlık derneklerinin yayınladığı rehberlere uygun laboratuvar ve klinik bulgular istikametinden kıymetlendirerek Mis-C tanısı koyduk.”

“İYİLEŞSE BİLE UZUN VADELİ TAKİP GEREKİYOR”

Mis-C olaylarının aslında çok kritik olduğuna değinen Prof. Dr. İnanç, kelamlarını şöyle noktaladı: “Birçok hastamızda plazma değişimi, intravenöz (damar yolundan) immünglobülin yahut steroid (kortizon) tedavisine karşın hemoperfüzyon (kandaki toskinlerin temizlenmesi), hatta ECMO’ya kadar gitmek zorunda kaldık. Ömür dayanak ünitesi olarak bilinen ECMO çok güç bir uygulamadır. Dünyada bu çocukların ECMO’da kaybedilme oranı yüzde 25’lerde. Biz merkez olarak bu mevzuda çok başarılıydık, yalnızca 1 çocuğumuz kaybettik; yüzde 75’ini taburcu ettik. Ancak bu hastaların taburculuktan sonra da uzun mühlet takip edilmesi gerekiyor. Zira birçok sistemi tutan, inflamatuar bir hastalık Mis-C ve hangi organda nasıl bir hasar bırakacak, bunu uzun vadeli çalışmalar gösterecek. Biz kendi Mis-C olaylarımızın datalarını Türkiye’deki öbür hadiselerle birlikte topluyoruz. Pek yakında bu sonuçlarda ve uzun periyot sonuçları da ortaya çıkacaktır. Kendi ünitemizde tedavi ettiğimiz hastalarımızı da aylık yahut taburcu ettiğimiz gündeki durumuna nazaran belli sıklıklarla denetime çağırıp uzun vadeli takibe aldık.”

“ÇOK HAFİF HADİSELER BİLE AĞIRLAŞABİLİYOR”

Çocuk Ağır Bakım Uzmanı Dr. Fatih Varol ise bilhassa ikinci dalgada Mis-C olaylarında artış görüldüğüne değinerek “20’ye yakın Mis-C hastası çocuk takip ettik ve bunların 15’ini çocuk ağır bakıma yatırdık. Çok hafif olaylar olmakla birlikte, çok ağır seyreden olaylarımız da oldu. ağır seyreden hastalarımız da başta hafif başlangıçlı olduğu için, Mis-C olaylarını genel manada ağır bakımda izlemek gerekiyor. Zira çok hafif hadiseler bile ağırlaşabiliyor” dedi. Mis-C teşhisini her hastaya birebir belirtilerle koymadıklarının da altını çizen Dr. Varol, “Temas hikayesi, antikor testi olumluluğu, geçirilmiş Kovid ya da Kovid PCR olumluluğu olması gerekiyor. Bağışıklık sisteminin çok cevabı olan bir hastalık bu, abartılmış bir bağışıklık cevabı olduğu için çoklukla Kovid enfeksiyonundan bir müddet sonra ortaya çıkıyor. Münasebetiyle tanıyı da bu halde netleştirebiliyoruz” diye konuştu.

“YAŞAM DAYANAK ÜNİTESİ ECMO’YA GİDEN HASTALAR DA OLDU”

Bilhassa iki yahut daha fazla organ tutulumu ile ağır seyreden hastalarda, çeşitli medikal ve girişimsel tedaviler uyguladıklarını belirten Dr. Varol, şu bilgileri verdi: “Medikal tedavi olarak en çok damar yolundan immünglobulin ve steroid (kortizon) tedavisi tercih ediyoruz. Bunlara karşılıksız hadiselerde hemofiltrasyon dediğimiz, sitokin tutucu filtre olarak tanımlayabileceğimiz (çünkü bu hastalıkta bağışıklık sistemindeki stokin fırtınası kelam konusu), süreci yapıyoruz. Plazma değişimi ile plazmadaki antikorlar ve sitokinleri temizlemek için bir tedavi uyguluyoruz. Bunlara karşın ECMO’ya giren hastalarımız da oldu. Bu hastalar çok önemli kalp ve dolanım sistemi destekleyici ilaç gereksinimi ile yatıyorlar. Çok önemli organ yetersizlikleri oluyor. Bu tablonun hemoperfüzyon altında çok süratli bir biçimde düzeldiğini fark ettik.”

“İNGİLTERE MUTASYONU MİS-C OLAYLARINDA ARTIŞA YOL AÇABİLİR”

İngiltere’deki mutant varyantının genç ve çocuklarda biraz daha baskın olduğuyla ilgili çeşitli gözlemsel çalışmalar olduğuna da işaret eden Dr. Varol, şu ihtarlarda bulundu: “Bu da çocuklarımız açısından riskin şimdi bitmediğini gösteriyor. İki nedenden ötürü, birincisi yüz yüze eğitim başlayacak, ikincisi de çocuklarımız şimdi aşılı değil. Hasebiyle çocuk Kovid’i sessiz ya da belirtisiz geçirse bile Mis-C gelişme riski göz arkası edilmemeli. Aileler çok da fazla kaygıya kapılmadan, ateş düşürücülere karşın düşmeyen, uzamış ateş, eşlik eden kaşıntı, döküntü, kusma, ishal üzere belirtilerin varlığında, hele ki öncesinde Kovid hikayesi varsa, kesinlikle doktora başvurmalı ve bu çocuklar Mis-C açısından da değerlendirilmeli. Bu semptomlar öteki viral ya da bakteriyel enfeksiyonlarda da görülüyor fakat Mis-C’nin de akılda tutulması gerekiyor.”

“HER KOVİD GEÇİREN ÇOCUKTA MİS-C GELİŞECEK DİYE BİR ŞEY YOK”

Kovid geçiren her çocukta Mis-C gelişecek diye bir kural olmadığına işaret eden Dr. Varol, “Birçok PCR müspet ya da antikor müspet olan lakin hiç Mis-C semptomu göstermeyen çocuk hastalar da var. Tıpkı formda, Kovid’in ne kadar hafif ya da ağır geçirildiğiyle de ilgisi yok bunun. Yeni tanıdığımız bir hastalık Mis-C, ağır geçiren çocuklarda genetik bir yatkınlık mı var bunu araştırıyoruz. Memleketler arası bir çalışmaya katıldık, bunun sonuçları bize gerçek sebepleri gösterecektir” tabirlerini kullandı.

“ÜÇ AYDIR TESTİ NEGATİFE DÖNMEYEN LÖSEMİ HASTASI”

Kovid’den ne kadar müddet sonra Mis-C sendromunun geliştiğine dair bir standart da olmadığına dikkat çeken Dr. Fatih Varol, kelamlarını şöyle noktaladı: “Kovid’den ortalama 2 ila 3 hafta sonra ortaya çıkıyor çoklukla. Lakin bu süreçte hastaların PCR’ları negatife dönmüş oluyor. Antikorları oluşmuş oluyor. 2-3 haftadan daha geç de ortaya çıkabilir fakat Kovid enfeksiyonu sırasında gelişmesini beklemiyoruz. Şunu da söylemek gerekiyor, Kovid geçirdiği bilinen ailelerdeki çocuklarda PCR negatif bile olsa sonrasında Mis-C açısından bu semğtomların takip edilmesi kıymetli. Burada izlediğimiz ağır Mis-C hastalarında ekseriyetle çok önemli bir bağışıklık sistemi sorunu ya da diğer bir kronik hastalık görmedik. Bir hastamızda immün yetersizlik vardı inflamatuar bağırsak hastalığı vardı hastanın. Lakin bugünlerde takip ettiğimiz çok esktrem bir hadisemiz var. 14 yaşında T hücreli ALL tanısı ile yatırdığımız (lösemi). Kemoterapi alırken Kovid gelişmiş fakat tam 3 aydır PCR testi müspet. Bir türlü negatife dönmüyor. Çok önemli kemik iliği depresyonu (baskılanması) var. Ancak birebir vakitte bu hasta sepsis bulgularıyla geldi bize. Ona karşın Mis-C tanısı koyduk zira kalp bulguları bu istikamette olumluydu. Bu hastada hemoperfüzyona başladık ve durumu iyiye gitti. Hastayı teneffüs aygıtından ayırmayı planlıyoruz. Mis-C’nin erişkinlerde değil de çocuklarda görülmesi ise çocukların bağışıklık sisteminin erişkinlerden çok farklı olmasından kaynaklanıyor. Ayrıyeten genetik nedenler de olabilir.”

– İstanbul