Mutasyon sözünün manası çok merak ediliyor. TDK’ya nazaran mutasyon ne demek, mutasyon nedir? Tüm karşılıklar yazımızda.
TDK’YA NAZARAN MUTASYON NE DEMEK?
Türk Lisan Kurumu’na nazaran lisanımıza Fransızca’dan (mutation) geçen mutasyon sözü “Değişinim” manasına gelmektedir.
MUTASYON NEDİR?
Mutasyon ya da değişinim, bir canlının genomu içindeki DNA ya da RNA diziliminde meydana gelen kalıcı değişmelerdir. Mutasyona sahip bir organizma ise mutant olarak isimlendirilir.Mutasyonlar, genel olarak germ çizgisi mutasyonları ve somatik mutasyonlar olmak üzere ikiye ayrılır. Doku hücreleri içinde gerçekleşen bir mutasyon, kalıtsal olamayacağı için jenerasyondan jenerasyona aktarılmaz. Bedensel (somatik) mutasyonlar bu manada kalıtsal değildir. Eşey (üreme) hücresi mutasyonları, öbür ismiyle germ çizgisi mutasyonları ise kalıtsaldır ve bir sonraki kuşaklara aktarılır.Bireyin kalıtsal özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlayan genetik şifre, rastgele bir nedenden ötürü (DNA tamiratı, mayoz bölünme yahut DNA replikasyonu sırasında meydana gelen kusurlar, transpozonlar, virüsler, X ışını, radyasyon, ultraviyole, birtakım ilaç ve mutajen kimyasallar, ani sıcaklık değişimleri vb. etkenlerle) bozulabilir. Bunun yanında hipermutasyon üzere hücresel süreçlerde organizmanın kendisi tarafından da tetiklenebilir. Bu durumda DNA’nın sentezlediği protein yahut enzim bozulur. Böylelikle canlının, proteinden ötürü yapısı, enzimlerinden ötürü metabolizması değişebilir. Mutasyon aksi evrimin temelini oluşturur.Mutasyonlar, kalıtsal malzemenin olağan kombinasyonunu değiştirmeyen, kalıtsal yapıda meydana gelen bütün değişikliklerdir. Mutasyon terimi genel olarak,Kromozom yapısının değişmesini,Kromozom sayısının değişmesini,Genlerdeki değişiklikleri kapsar.Bu manada mutasyonlar, sitogenetikte, değişimlerin kapsamlarına nazaran, Genom mutasyonu, Kromozom mutasyonu ve Gen mutasyonu olarak isimlendirilip üçe ayrılırlar. Genom mutasyonları kromozom sayısındaki değişmeler olup kromozom mutasyonları ise ışık mikroskobu altında incelenebilen ve kromozomun iç yapısında oluşan değişimlerdir. Gen mutasyonları ise ışık mikroskobu altında görünmeyen ve tek bir geni kapsayan mutasyonlardır.Mutasyonlar, dizilimlerde farklı cinste değişimlere yol açabilirler; Bu manada bir mutasyon, canlı organizmanın fenotipik özelliklerinde negatif yahut müspet tesirlere sahip olabileceği üzere nötr mutasyonlar hiçbir tesire sahip olmayabilirler (durağan yahut sessiz mutasyonlar). Bu tıp değişimler, bir gen eserinin değişmesinde yahut genin hakikat ya da büsbütün işlemesini engellemede rastgele bir tesirleri olmayabilir. Drosophila melanogaster sineği üzerinde yapılan çalışmalar, gen tarafından oluşturulan bir proteinin mutasyonunda, bu mutasyonun yaklaşık %70’inin ziyanlı tesirlere sahip olduğunu, geri kalanının ise ya nötr ya da zayıf yararlı tesir gösterdiğini ortaya koymaktadır. Mutasyonların genler üzerindeki ziyanlı tesirleri nedeniyle, organizmalar mutasyonları gidermek için DNA tamiri üzere sistemlere sahiptir.Genetik gereç olarak RNA kullanan virüsler, daima ve süratli bir formda çoğalıp geliştikleri için onlara avantaj sağlayan süratli mutasyon oranlarına sahiptir, ve bu biçimde insan bağışıklık sistemi üzere savunma düzeneklerini atlatabilir ve tepkilerden kaçabilirler.
Haberler.com
