Sıhhat Bakanlığı bilgilerine nazaran, Türkiye Organ ve Doku Bağış Bilgi Sistemine kayıtlı 598 bin 705 istekli bağışçı bulunuyor. Bu yılın ekim ayı prestijiyle bekleme listesine kayıtlı 21 bin 537 böbrek, 1903 karaciğer, 987 kalp, 72 akciğer, 286 pankreas olmak üzere toplam 24 bin 745 hasta organ bekliyor.

AA muhabirinin Sıhhat Hizmetleri Genel Müdürlüğünden aldığı bilgiye nazaran, organ bağışı, kişinin hayatta iken kendi özgür iradesiyle, organlarının bir kısmını yahut tamamını vefatından sonra diğer hastaların tedavisinde kullanılmak üzere vasiyet etmesi olarak tanımlanıyor. 18 yaş üstü, akli istikrarı yerinde olan herkes organ-doku bağışında bulunabiliyor.

Organ bağışı yapılmış olsa bile her vefattan sonra organ nakli mümkün olmuyor. Örneğin, meskende, sokakta, acil serviste yahut hastanelerin rastgele bir servisinde ölmüş bireylerin organları, Türkiye’de organ bağışında kullanılamıyor. Sırf ağır bakım ünitelerinde teneffüs aygıtına bağlı iken yani beyin mevti gerçekleşen şahısların organları nakledilebiliyor.

“Beyin mevti ile bitkisel hayat karıştırılmamalı”

Beyin mevtinde, tüm beyin ve beyin sapı işlevleri büsbütün kaybedildiği için geri dönüşü bulunmuyor. Bu durumun bitkisel hayatla karıştırılmaması kıymet taşıyor. Beyin vefatı bitkisel hayat manasına gelmiyor.

Beyin mevti teşhisi konulabilmesi için birtakım testlerin uygulanması ve testlerin sonucunda alanında uzman, ilgili mevzuat çerçevesinde nitelikleri belirli olan iki doktor tarafından, beyin mevti gerçekleşip gerçekleşmediği kararının verilmesi ve bunun aileye bildirilmesi gerekiyor.

En çok merak edilenler

Organ bağışına ait en çok merak edilen sorular ve cevapları şöyle:

Hangi organ-dokuları bağışlayabilirim?

Böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kornea, kalp kapağı, yüz ve saçlı deri, kemik, ekstremite (kol, bacak), tendon, kas dokusu, üst teneffüs yolları, kıkırdak, üst sindirim yolları, deri, rahim.

Organ bağış kartı olsun ya da olmasın ailelerden müsaade alınır mı?

Organ bağış kartı olup olmadığına bakılmaksızın beyin mevti gelişmiş tüm hadiselerin aileleri ile kesinlikle görüşülüyor. Bu görüşme organ nakil koordinatörü tarafından gerçekleştiriliyor. Aile onayı olmadan hiç kimsenin organları alınamıyor ve kullanılamıyor.

Alınan organlar herkese nakledilir mi?

Nakil süreçleri Sıhhat Bakanlığı bünyesinde Ulusal Uyum Sistemi tarafından yürütülüyor ve yapılan tüm süreçler kayıt altına alınarak belgeleniyor.

Organ dağıtımı, ulusal bekleme listelerinde kaydı olanlar ortasından, öncelikle tıbbi aciliyeti olan hastalar olmak üzere, kan ve doku kümesi ahengine nazaran yapılıyor. Din, lisan, ırk, cinsiyet, güçlü yahut yoksul ayrımı gözetilmiyor. Alıcı ve vericinin kimlik bilgileri ailelerin müsaadesi olmadan açıklanamıyor. Kapalı kalması kanunen temel altında bulunuyor.

– İleri yaş yahut kronik hastalığın olması organ bağışına mahzur mi?

Yaşın ileri olması, kronik bir hastalığın bulunması, alkol yahut sigara tüketimi ve gibisi nedenler, organda hasar olmadığı sürece organ bağışı yapılmasına pürüz taşımıyor.

– Organ bağışı yapıldıktan sonra vazgeçmek mümkün mü?

Organ bağışından vazgeçildiğinde yeni kararın aile ile paylaşılması, e-Devlet sistemi üzerinden iptal edilmesi ve organ bağış kartının imha edilmesi kâfi oluyor.

– Bağışın dinen bir sakıncası var mı?

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulunca, organ bağışı “insanın beşere yapabileceği en büyük yardım” olarak tanımlanıyor. Ayrıyeten, 6 Mart 1980 tarih, 396 sayılı karar ile organ naklinin caiz olduğu bildiriliyor.

Organ bağışı yapmak için nereye başvurmak gerekir?

Vilayet yahut ilçe sıhhat müdürlükleri, devlet, üniversite ve özel hastaneler, aile hekimliği merkezleri ve toplum sağlı merkezlerine başvurulması gerekiyor.

Organ bağışının yasal boyutu var mı?

29 Mayıs 1979 tarih ve 2238 sayılı Kanunla organ bağışının yasal boyutu belirtildi. Unsur 6’ya nazaran 18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan her şahıstan organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki şahit huzurunda açık şuurlu ve etkiden uzak olarak evvelce verilmiş yazılı ve imtiyazlı yahut en az iki şahit huzurunda kelamlı olarak beyan edip imzaladığı tutanağı bir tabip tarafından onaylanması mecburî.

Unsur 14’e nazaran de bir kimse sıhhatinde bedeninin tamamını yahut dokularını tedavi, teşhise bilimsel gayeler için bırakıldığını resmi ya da yazılı bir vasiyetle belirtmemiş yahut iki şahit huzurunda açıklanmamış ise sıra ile eşi, reşit çocukları, ana yahut babası yahut kardeşlerinden birisinin, bunlar yoksa yanında bulunan rastgele bir yakınının muvaffakiyeti ile meyyitten organ ve doku alınabiliyor.

Türkiye Organ ve Doku Bağışı Bilgi Sistemi nedir?

Sıhhat Bakanlığı tarafından 9 Şubat 2013’te istekli organ bağışçısı bilgilerinin kayıt altına alındığı “Türkiye Organ ve Doku Bağış Bilgi Sistemi (TODBS)” programında bireylerin bağışı iki kişinin şahitliğinde vasiyet formatında inançlı bir ortamda bakanlık merkez sisteminde kayıt altına alınıyor.

TODBS’e kayıtlı istekli bağışçı sayısı yaklaşık 598 bin 705.

Organ bağışı, Bakanlık ve Bakanlığın yetkilendirmiş olduğu vilayet sıhhat müdürlükleri, ağız ve diş sıhhati merkezi, toplum sıhhati merkezi, aile sıhhati merkezi, özel hastaneler, kamu hastaneleri ve üniversite hastanelerinin organ bağış üniteleri tarafından kabul ediliyor.

– Nakil merkezi sayıları nedir?

Türkiye’de şu an 4 akciğer, 76 böbrek, 16 kalp, 49 karaciğer ve 8 pankreas nakil merkezi olmak üzere toplamda 163 organ nakli merkezi bulunuyor.

Nakil sayıları nedir?

Organ nakil sayıları da her yıl artıyor. 2020 yılı başına kadar (2008-2019 yılları) 30 bin 529 böbrek, 11 bin 815 karaciğer, 707 kalp, 343 kalp kapağı, 265 akciğer, 64 pankreas ve 31 ince bağırsak nakli olmak üzere toplam 43 bin 420 nakil gerçekleştirildi. Bu nakillerin 11 bin 269’u kadavradan, 32 bin 151’i ise canlıdan yapıldı.

Kaç kişi bekleme listesinde bulunuyor?

2020 yılı ekim ayı prestijiyle bekleme listesinde 21 bin 537 böbrek, 1903 karaciğer, 987 kalp, 72 akciğer, 286 pankreas, olmak üzere toplamda 24 bin 745 hasta organ bekliyor.

– Beyin mevti bildirimi

Yıllara nazaran beyin vefatı tespit sayısı artmasına rağmen birebir oranda aile müsaade sayıları artış göstermiyor. Toplam beyin vefatı tespit sayılarının içinde aile müsaadesi olan beyin vefatı oranı yaklaşık yüzde 20 olarak gösteriliyor.

Canlı vericiden yapılan nakil oranları nedir?

Türkiye, kadavradan organ temininde toplumsal bilgi ve şuur seviyesinde yetersizlikler nedeniyle zahmetler çekiliyor olsa da canlı vericiden yapılan karaciğer ve böbrek nakillerinde dünyada birinci sıralarda yer alıyor.

Kaynak: Anadolu Ajansı / Yeşim Sert Karaaslan

Haberler.com