İzmir’de yaşayan Dicle Kayan’a (25) 5 yaşındayken Adıyaman’da bir hastanede otizm teşhisi konuldu. Mesken bayanı Aysel Kayan (51) ve öğretmen Yaşar Kayan (60), otizmli olduğunu öğrendikleri kızları Dicle’nin gelişimi için o periyotta yaşadıkları Adıyaman’da kâfi imkan olmadığından İzmir’e yerleşti. Tüm hayatını kızları Dicle’nin gelişim göstermesine adayan çift, uzun yıllar emek verdi.

Dicle, aldığı eğitimler sayesinde 6 yaşında konuşmaya başladı. Tıpkı vakitte epilepsi hastası da olan Dicle, hem ailesinin hem de kendisinin gayretiyle Menemen Kız Meslek Lisesi’nden mezun oldu. Lise yıllarında toplumsallaşan Dicle, okulunu 4 yıl evvel bitirdi. O günden bu yana konutta olan Dicle’nin pandeminin de tesiriyle toplumsallaşma ve kendini geliştirme imkanı kalmadı. Anne Kayan Dicle’nin gelişimi için verdikleri 20 yıllık uğraşın sonucunda geldiği noktanın konutta kaldığı her gün biraz daha olumsuz etkilendiğini belirterek, evvelden etrafıyla diyalog kuran Dicle’nin içine kapandığını söyledi. Dicle’nin yine topluma karışmasını isteyen Kayan, “Eskiden senede bir ya da iki yılda bir defa epilepsi nöbet geçirirken meskende kalmaya başladığından beri ayda iki üç defa nöbet geçirebiliyor. Takibinde olduğumuz nöroloji tabibimiz ilaçların dozunu arttırdı. Ancak kâfi gelmiyor. Kızımın sıhhati makûs etkilendi. Meskende kalmak otizmli bireyleri olumsuz etkiliyor. Aile olarak verdiğimiz emekler sonuçsuz kalıyor. Hem Dicle’nin hem de Dicle üzere otizmli gençlerimizin toplumsallaşması için uygun ortamlara ve projelere muhtaçlık var” tabirlerini kullandı.

“DİCLE VAKİTLE İÇİNE KAPANDI”

Lisede okuduğu periyotlarda etrafı olduğu için dışa dönük olan kızı Dicle’nin meskene kapandıktan sonra çok değiştiğini tabir eden Kayan, “Lisede 4 yıl arkadaşlarıyla uyumlu bir formda eğitim aldı. Fakat okulu bitince boşta kaldık. Konutta oturduğu için içine kapandı. Halk eğitimin, belediyenin kurslarına götürdüm. Ancak oradakilerle bağlantı kuramadı. Berbat etkilendi. Daha sonra pandemi başladı. Güzelce meskene kapandı. Dicle daha evvel okula gittiğinde konut işlerinde bana yardım ederdi. Yakınlarıyla telefonda görüşürdü. Davranışları daha farklıydı. Zira hiçbir uğraşı kalmadı. Biz Dicle’ye 20 yıl emek verdik. Pandemi bizi çok makûs etkiledi lakin bu bütün dünyada yaşandı. Şimdiden bütün kış ne yapacağını düşünüyorum. Konutta kalınca gerilime giriyor ve çok sık nöbet geçiriyor. Aslında müziğe ilgisi çok fazla. Müzik derslerinden çok keyif alıyor fakat şu an bu mevzuda fiyatsız olarak gidebileceği bir yer yok. Otizmli bireylere ve ailelerine fırsat verilmeli” dedi.

“İSTİHDAMA YÖNELİK PROJELER GELİŞTİRİLMELİ”

Psikolog İlknur Peder de otizmli ya da zihinsel pürüzü bulunan çocukların 18 yaşını tamamladıklarında nerede vakit geçirecekleri ya da rehabilitasyon alacakları konusunda sıkıntılar yaşadıklarını belirterek, “Aileler önemli manada çaresiz kalıyorlar. Büyükşehirlerin merkezinde bu sorun daha kolay aşılırken bilhassa ilçelerde imkanlar yetersiz kalıyor. Bana çeşitli ilçelerden bu bahiste feryat eden anneler ulaşıyor. Onlara yardımcı olamamanın çaresizliğini hissediyorum” dedi. Bilhassa özel çocukların bir kısmının hakikat eğitim aldığında çalışabilecek duruma geldiğini söyleyen Peder, özel bireylerin istihdamının artmasına yönelik projelerin arttırılabileceğini söz etti. Peder, “Bu çocuklar para kazanabilir, kendilerinin bir işe yaradıklarının hissini hissedebilir. Ancak biz onları gerçek yönlendiremediğimizde çocuk konutta, sabahtan akşama kadar ne yapacağını bilemez bir biçimde kalıyor. Bu durum onlarda gittikçe bir saldırganlığa, öfke denetimi problemine yol açıyor. Ailesine tahlili sıkıntı sorunlar yaşatan bir bireye dönüşebiliyorlar. Bu noktada yalnızca merkezlerde değil ilçelerde de çocukların gidip rehabilitasyon faaliyetlerini devam ettirebileceği kurumsal çalışmalara gereksinim var. Yeteneklerin gerçek biçimde belirlenip kendilerine uygun yerlerde istihdam edilmelerine yönelik projeler geliştirilmeli” diye konuştu.