Rus aşısının Türkiye'deki üretim anlaşmasını yapan firma yetkilisi DHA'ya konuştu

anlattı.

Rusya Direkt Yatırım Fonu (RDIF), “Sputnik V” aşısının Türkiye‘de üretilmesi için önde gelen bir Türk ilaç şirketiyle mutabakat imzaladığını açıkladı. Rus aşısının Türkiye’de üretimi ve Türkiye üzerinden gerekirse etraf ülkelere de ihracatı için RDIF ile masaya oturan VisCoran İlaç Sanayii A.Ş. İdare Konseyi Lideri, DHA’ya konuştu. 20 yıldır sıhhat kesiminde yer aldıklarını söyleyen ve birebir vakitte İstanbul Ticaret Odası Meclis Lideri, TOBB İdare Konseyi Üyesi ve Terra İlaç ile Myfarma İlaç İdare Şurası Lideri da olan Öztürk Oran, aşının iki ülke ortasındaki teknoloji transferinin akabinde, ülkemizde milyonlarca doz üretilebileceği muştusunu verdi.

Rus aşısı Sputnik V için hali hazırda 40 ülkenin daha talepte bulunduğunu vurgulayan Oran, görüşmelerin aslında 9 ay evvel başladığını anlatarak “20 yılı aşkın bir müddettir sıhhat bölümündeyim. İlaç üretiyoruz. Pandemi başladığı vakit ben de ne yapabilirim, insanlığın içinde olduğu bu durumun neresinde olabilirim, nasıl bir katkı yapabilirim diye düşünerek Nisan ayında bir çalışma içerisine girdim. Araştırma yaptık ve aşının daha tesirli olacağına inanarak Ruslarla görüşmeye başladık” dedi.

“GÖRÜŞMELER NİSAN AYINDA BAŞLADI AĞUSTOS’TA MASAYA OTURDUK”

O tarihlerde şimdi yerli ve ulusal aşının gündemde olmadığını söyleyen Oran, “Rusya ile görüşmelerimiz devam etti. Temmuz’da muhakkak bir noktaya geldi. 16 Ağustos’ta da sonuç verdi ve Rusya Yatırım Fonu Başkanlığı (RDIF) ile burada, ülkemizde bir mutabakat imzaladık. Ruslarla bu aşıyı Türkiye’de birlikte üretebilmek için, bütün dokümanları, bilgileri, orada yapılan bütün çalışmaların datalarını bize ulaştırdılar. Biz de bunları Türkiye Cumhuriyeti Sıhhat Bakanlığımıza intikal ettirdik. Onlar da çalışmalarını yaptılar” diye konuştu. İmzaların atılmasıyla birlikte eksik kalan prosedürlerin tamamlanması için hala çalışmaların sürdürüldüğünü belirten Oran, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Şu anda üretimle ilgili Bakanlıktaki süreçleri tamamlama noktasına gelmiş durumdayız. Üretim tesisleri için görüştüğümüz firmalar var. Sonuçta bu aşı bu ülkede üretilecek ve hem ülkemizde hem de fazlası buradan diğer ülkelere ihraç edilecek. Bizim için çok kıymetli, sonuçta teknoloji transferi Rusya’dan olsa bile aşı Türkiye’de üretilecek ve tıpkı vakitte yerli bir aşı olacak bir manada. Burada üretilip Avrupa ülkelerine ve talep olan öteki ülkelere ihraç edilecek. Ülkemiz için de insanlık için de iyi bir gelişme olacak.”

“12 ÜLKEDE KULLANIM ONAYI ALDI, 40 ÜLKE DAHA SIRADA”

Aşının Faz 3 çalışmasının 44 bin şahısta yapıldığını belirten Oran, “Faz 3 sonuçları bize de ulaştı. Çok iyi sonuçlar çıktı. Bu aşı ile Rusya’da şimdiye dek 1,5 milyondan fazla insan aşılandı. Yaklaşık 12 ülkede de, içerisinde AB ülkesi olan Macaristan ile Sırbistan da olmak üzere, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkelerde tescil edildi. Toplantılarımızdan birine 40 ülke dahil oldu. Yani 40 ülke daha kendi ülkesinde bu aşıyı ruhsatlandırmak istiyor. Tahminen daha fazla ülkede hem kullanılacak, hem de birtakım ülkelerin de bizim üzere üretim için görüşmeleri var Rusya’yla” dedi.

“ÜRETİM KAPASİTESİNDE SORUN YAŞAYACAĞIMIZI DÜŞÜNMÜYORUM”

Üretim kapasitesinde bir sorun yaşanmayacağını düşündüklerini açıklayan Öztürk Oran, “Türkiye’de aşı üretebilecek farklı firmalar var. Yüksek kapasitede üretim talebi olursa farklı firmaları da devreye sokup onların da üretimi artırmada katkı sağlayacaklarına inanıyoruz. Onlar (Rusya) ne kadar (üretim) talep edecek, ülkemizin de ne kadar muhtaçlığı var, bunlar ileriki günlerde belirli olacak hususlar. Şu anda bir şey söylemek mümkün değil” halinde konuştu. Aşıları ülkelere nazaran kıyaslamanın da gerçek olmadığını söyleyen Oran, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Şu ana kadar çıkmış olan aşılar içerisinde Çin aşısı klâsik aşı. Rus aşısının da 20 yıllık araştırma geçmişi var. Ebola hastalığı için yapılan bir çalışmanın sonucu. Öbür aşılar da mesela Uğur Şahin Bey’in ürettiği, Pfizer aşısı, tekrar Astra Zeneca aşısı hepsi bu salgınla uğraşta bir mana söz ediyor. Çin aşısı, Rus aşısı, İngiliz aşısı diye ayrıma düşmeye gerek yok. Her birinin esasen Dünya Sıhhat Örgütü ya da kendileri tarafından da ne kadar muvaffakiyet sağladığı aslında kamuoyuna açıklanıyor. Şu aşı bundan daha üstündür, demek yersiz olur.”

“ÖN İNCELEMELER YAPILDI LAKİN TİTCK TARAFINDAN TEKRAR AYRINTILI İNCELENECEK”

Türkiye’nin Sputnik V’in Faz 3 çalışmalarına dahil olmadığını lakin aşının 44 bin kişilik Faz 3 çalışmasına Rusya, Brezilya, Endonezya üzere ülkelerin katıldığını belirten Oran, “Zaten Rusya’da da 1 milyon 500 binden fazla insan aşılandı. Burada Faz 3 çalışmasına tahminen de gereksinim kalmadı fakat sıhhat otoritelerimiz nasıl uygun görürse biz ona nazaran hareket edeceğiz. Bu aşıyla ilgili ön incelemeler yapıldı ancak tekrar ayrıntılı incelemeler de yapılacak. Sonuçta bu aşı Türkiye’de Acil Kullanım Müsaadesi alacak. Birebir vakitte ruhsatını da alacak, ondan sonra insanlara uygulanacak. Rusya’da da üretilse, burada da üretilse Sıhhat Bakanlığı TİTCK onayı olmadıkça bu aşının insanlara uygulanmasını ne biz isteyebiliriz ne de Bakanlık bunu uygun görür. Kesinlikle ruhsat almak zorunda” dedi.

TÜRKİYE’DE AŞI ÜRETİMİ YAPABİLECEK GMP ONAYLI 4 TESİS VAR”

Türkiye’de, aşı üretimi için gerekli olan ve milletlerarası geçerliliği bulunan iyi üretim sertifikasyonu “GMP (Good Manufacturing Practices” onayına sahip çeşitli firmalar olduğunun altını çizen Öztürk Oran, kelamlarını şöyle noktaladı:

“Gerek tesisinin GMP’si gerekse aşı üretimi için GMP almış olan, hatta (endüstriyel seviyede üretim için gerekli olan) biyoreaktörleri olan firmalar da var. Dolum tesisleri var, aşı üretiminde artık bir sorun olmaz Türkiye’de. Tahminen biraz gecikti, vakit aldı bu süreç lakin herkes önlemlerini aldı. Halihazırda 4 firma aşı üretebilecek GMP onaylı tesislere sahip. Ne kadar aşı üretecekse, siparişler alındığı vakit, hepsi buna uygun kapasitede üretime başlayabilir. 3 vardiya çalıştırırsınız, üretim kapasitesini üç katına çıkarırsınız. Talep ve muhtaçlık olduğu sürece sorun olmaz. Gerekirse üretim yerleri birkaç vardiya çalıştırılır ve istenilen dozu üretilebilirler. Rusya’dan Türkiye’ye aşının teknoloji transferi yapılacak. Ondan sonra da deneme üretimleri başlayacak. Gerekli inceleme ve onaylardan sonra da olağan üretime geçilecek. Ruslar aşının teknolojisini mukavelemiz gereği Türkiye’ye vereceklerini taahhüt etmiş oldu. Türkiye de hangi tesiste olacaksa, Rus teknolojisi ile orada üretilecek. Şu anda Çin aşısı vatandaşlarımıza fiyatsız uygulanıyor. Bu aşıyla ilgili karar da Sıhhat Bakanlığımız nasıl uygun görecekse ona nazaran verilecek. Bu süreçlerden geçmek nitekim çok kolay değil. Şiddetli bir süreçten geçtik. Sık sık Rusya tarafıyla pandemi de olduğu için çok güç şartlarda bir ortaya gelebildik. Daha çok Zoom toplantılarıyla görüşebildik. 50’nin üzerinde Zoom toplantısı yaptık. Her toplantıya karşı taraftan üst seviye 8-10 kişi katıldı. Onlar da Türkiye’yi merak ettikleri için çok ilgi duyuyorlar, biz de bu aşıyı ülkemize nasıl getirebiliriz, diye nitekim ağır bir çalışmayla bu etaba getirdik.”

İŞBİRLİĞİNİ BAKAN MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU DUYURMUŞTU

Rusya Direkt Yatırım Fonu’nun (RDIF), Türkiye’yle yapılan muahede sonucunda üretim için teknoloji transferinin başladığını duyurmasıyla tekrar gündeme gelen Kovid aşısı Sputnik V’in, Rusya’nın yanı sıra Belarus, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, Macaristan, Sırbistan, Bolivya, Cezayir, Filistin, Venezüella, Paraguay ve Türkmenistan’da da tescil edildiği bildirilmişti. Geçtiğimiz günlerde ise Rus basınında aşının AB’de tescil edilmesine yönelik Avrupa İlaç Ajansı EMA’ya başvurulduğu duyuruldu. Sputnik V, Rusya dışında birinci olarak Hindistan’da üretilmeye başlandı. Rusya, Hindistan’ın akabinde Güney Kore, Çin, Brezilya, Belarus ve Kazakistan’la da üretim mutabakatına varmıştı. Türkiye, aşının üretileceği yedinci ülke olacak. RDIF’e nazaran, bugüne kadar 50’den fazla ülke 1,2 milyar doz Sputnik V aşısı için talepte bulundu. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile 29 Aralık 2020’de gerçekleştirilen ortak basın toplantısında “Sayın Putin, Sputnik-V ile ilgili Cumhurbaşkanımıza telefonda bir teklifte bulununca, çabucak Cumhurbaşkanımız Sıhhat Bakanı’mıza talimat verdiler. Onun sonucunda kurumlarımız ortasında mutabakat zaptı imzalandı. Bu iş birliğinin hedefi yalnızca aşı tedariği değil, ortak aşı üretimidir” formunda açıklama yapmıştı. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca da 19 Ocak’ta Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov ile görüşmüş ve akabinde toplumsal medya hesabında, “Kendileri ile Sputnik V aşısı başta olmak üzere sıhhat alanındaki iş birliklerimizi değerlendirdik” biçiminde paylaşımda bulundu.

İNAKTİF AŞILAR ÜZERE 2-8 DERECEDE SAKLANABİLECEK

Adenovirüs teknolojisi ile geliştirilen Sputnik V’in, ikinci orta data değerlendirmesinde yüzde 91.4’ün üzerinde aktiflik açıklanırken aşının 76 şahısla yapılan Faz 1 ve 2 araştırmalarının sonuçları da Eylül ayında The Lancet mecmuasında yayımlandı. Sputnik V, şempanzelerde grip hastalığı yapan bir virüs olan adenovirüsün, genetik olarak koronavirüs proteini ile desteklenerek beşere veriliyor ve hastalığa karşı bağışıklık sağlıyor. Bu teknoloji yıllardır Ebola, Zika üzere viral hastalıklara karşı deneniyor ve aslında bu yüzden uzun müddettir Faz 3 evresinde olduğu tabir ediliyor. Aşıların içindeki mikroorganizmalar canlı olmakla birlikte, güçsüzleştirildikleri için insanlarda hastalık yapmıyor. Yalnızca bağışıklık sistemini uyararak bedeni virüsle savaşması için ‘eğitiyor’. İngiliz Oxford’un geliştirdiği Astra Zeneca aşısı da birebir teknolojiye dayanan bir aşı. Adenovirüs (viral vektör) aşılarının en avantajlı yanı ise tıpkı inaktif aşılar üzere 2 ila 8 derece ortasındaki ısıda, yani rutin olarak kullanılan aşı dolaplarında saklanabiliyor olması.

– İstanbul