Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – İzmir Valiliği, 18 yaş altındaki çocuklara çakmak ve çakmak gaz satışını yasakladı. Alınan kararın münasebeti olarak uçucu bir gaz olan çakmak gazının insan sıhhatine ziyanlı olduğu ve koklanması halinde bağımlılık yapabildiği hatta vefatla sonuçlanan sıhhat sorunlarına neden olabildiği gösterildi. Alınan kararı, bağımlılık sürecinde ve öncesinde ebeyven faktörünü ve husus bağımlılığı konusunda Türkiye’de yapılan çalışmaları, NPAMATEM’den Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Hasret Kızılkurt anlattı. Uçucu gazların temin edilebilirliğinin kolay olduğunu ve bunun büyük bir sorun olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, hangi hususların bağımlılık riski taşıdığına da değindi.

HUSUS BAĞIMLISI OLANLARIN SAYISINDA DÜŞÜŞ VAR

İzmir Valiliği’nin aldığı karar çerçevesinde Türkiye’de husus bağımlılığı hakkında konuşan Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Narkotik Cürümlerle Çaba Daire Başkanlığı tarafından yayınlanan Türkiye’de Uyuşturucu Raporu’na nazaran 2013’te 232 olan direkt uyuşturucu husus ilişkili mevt sayısının 2014’te yüzde 114 artışla 497’ye çıktığını söyledi.

Yıllar içinde artışın devam ettiğini ve 2015’te 590, 2016’da 920, 2017’de 941 kişinin uyuşturucu unsur nedeniyle öldüğünü belirten Psikiyatri Uzmanı Doç.Dr. Hasret Kızılkurt, 2018’de ise husus irtibatlı ölümlerin düşüşe geçtiğini ve yüzde 30,2 azalarak 657’ye gerilediğini vurguladı. Kızılkurt, 2019 yılında ölümlerdeki düşüşün devam ettiğini ve 2018’e nazaran yüzde 47,9 azalışla sayının 342 kişi olduğunu söz etti. 

‘UÇUCU HUSUSLARA ERİŞİM DAHA KOLAY’

Çakmak gazı üzere uçucu unsurlar kolay ulaşılabilir, tesir müddeti kısa ve bilhassa ergenler tarafından sıklıkla berbata kullanılan unsurların başında geliyor. Uçucu unsurların ucuz oluşu ve temin edilmelerinin kolay olması hasebiyle kullanımı ve bağımlılık yapma oranlarının fazla olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, uçucu husus bağımlılığının çoklukla 5-21 yaş aralığındaki şahıslarda görüldüğünü aktardı.

Çocuk ve ergenlerin vakit geçirdiği farklı alanların, unsur kullanımına neden olacak birçok ruhsal, toplumsal ve coğrafik risklere yol açtığını söyleyen Kızılkurt, toplumsal etrafta yapılacak tesirli müdahalelerin unsur kullanımından uzak kalma ihtimalini artıracağına dikkat çekti.

Gözetici toplumsal ağlara sahip olan çocuk ve gençlerin, riskli aktivite alanlarından daha az etkilendiklerini söyleyen Kızılkurt, İzmir Valiliği’nin aldığı üzere bu biçim tedbirlerin hami ve önleyici hizmetler çerçevesinde uygun olduğunun da altını çizdi. 

‘ULAŞILABİLİRLİK RİSK OLUŞTURUR’

Savunmasız olan, akranlarından ve etrafından etkilenme ihtimali yüksek olan çocuk-ergen yaş kümesinin ekstra korunması, bağımlılık konusunda alınabilecek tedbirlerin en değerlisi. Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bunun yanında uyuşturucuya ulaşılabilirliğinin önlenmesinin de çok kıymetli bir basamak olduğunu söyledi. Kızılkurt’a nazaran unsura ulaşımın kolay olması, bağımlılık için değerli bir risk faktörü ve tıpkı vakitte unsur bağımlılığını tetikleyen bir öge.

BAĞIMLILIĞA KARŞI ESİRGEYİCİ TEDBİRLER KURAL

Bağımlılık tedavisinde önemli zorluklarla karşılaşılabiliyor. Hasebiyle hastalık oluşmadan hami tedbirlerin sonuna kadar alınması kaide. Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, birçok risk faktörünün etrafımızı kuşattığını ve aslında alınacak her tedbirin az ya da çok işe yarayabileceği görüşünde.

Kızılkurt, yasal düzenlemelerin yahut alınan kararın uygulanmasında zahmetlerin yaşanabileceğini lakin bu noktada uygulanabilirliğin denetlenmesinin değerli bir kademe olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, “Bu stil uyuşturucu hususlara ulaşımı engelleyecek daha da kapsamlı yasal önlemlerin alınmaya devam edilmesi ve uygulanan bölgelerde emsal teşkil ederek yaygınlaşması çok kıymetli” diye konuştu.

ÇAMAŞIR SUYU DA BAĞIMLILIK YAPIYOR!

Toplum genelinde uyuşturucu unsur denildiği vakit birinci akla gelenler esrar, kokain ve eroin üzere narkotik unsurlar. Lakin bunların yanında uçucu husus denilen kümenin da aslında beyin gelişimi üzerinde çok önemli olumsuz tesirleri var. Ayrıyeten çocuk-ergen yaş kümesinde en sık kullanılan uyuşturucu sınıfı.

Uçucu unsurların ortasında en sık bilinenlerin yapıştırıcılar, boya tinerleri ve akaryakıt türevleri olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bunların yanında çakmak gazı, çamaşır suyu, aseton, boya incelticiler ve çeşitli spreylerin de uçucu unsurlar kapsamında değerlendirildiğini belirtti.

Kızılkurt, çocukların beyinsel gelişimi ve motor-becerilerini kazanması için kıymetli bir yere sahip olan oyun hamuru ve oyuncaklar hakkında da korkutucu bir ayrıntı paylaştı. Kızılkurt, son yıllarda içeriğinde uçucu unsur bulunduran birtakım oyun hamuru ve oyuncakların da birebir formda bağımlılığa yol açtığını belirterek, aslında günlük hayatımızda sıkça kullandığımız eserlerin de bağımlılık yaratma riski taşıdığını açıkladı.

‘UYUŞTURUCUYLA UĞRAŞTA KAPSAMLI BİR ÇALIŞMA VAR’

Dünyanın birçok ülkesi başta olmak üzere Türkiye’de de uyuşturucu sıkıntısıyla çabada önemli çalışmalar yapıldığını söyleyen Kızılkurt, “Ülkemizde 2014 yılında uyuşturucuyla çaba çalışmaları kapsamında Uyuşturucu İle Çaba Yüksek Heyeti (UMYK) oluşturuldu” dedi.

2018-2023 Uyuşturucu ile Uğraş Ulusal Aksiyon Planı ve Strateji Dokümanı oluşturulduğunu ve bu çerçevede 6 yıllık bir yol haritası belirlendiğini söyleyen Kızılkurt, bu planın gayesinin uyuşturucu arzının önlenmesi, uyuşturucuya olan talebin önlenmesi, gözetici ve önleyici hizmetlerin geliştirilmesi, danışmanlık, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin artırılması olduğunu söyledi.

TOPLUM, BAĞIMLILIK KONUSUNDA DAHA ŞUURLU

Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, unsur kullanımının bilhassa genç popülasyondaki yaygınlığı göz önünde bulundurulduğunda yapılan çalışmalar ve planlamaların artarak devam etmesinin gerektiğini tabir etti.

Husus bağımlılığı konusunda toplumda kısmi olarak bilinçlenmenin olduğunu fakat bunun değişim için kâfi olmadığını klinik takiplerde gördüklerini söyleyen Kızılkurt, toplumun artık bağımlılığın tedavi edilmesi gereken bir hastalık olduğu konusunda daha şuurlu olduğu görüşünde.

ERGENLİK KRİTİK, EN ÇOK BU PERİYOTTA DENİYORLAR

Unsur bağımlılığının çocuk yaşta önüne geçmek için ebeveynlerin şuurlu olması çok değerli. Ebeveynlerin neler yapması gerektiğine değinen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, riskli davranışlar açısından ergenlik periyodunun en kritik periyot olduğunu, husus denemelerinin de en sık bu periyotta yaşandığının altını çizdi.

Ergenlik ve çocukluk periyodundaki husus denemelerinin hepsi, bağımlılığa evrilmiyor fakat tekrar de her denemeyi önemli ve itinayla ele almak gerekiyor. Bilhassa gençlerin birinci husus denemeleri, daha çok arkadaş ortamında gerçekleşiyor. Bu nedenle ergenlik ve gençlik yıllarının, etkilenmeye çok açık hassas bir periyot olduğu bilinerek gençleri, kişisel yeteneklerini güçlendirmeye teşvik etmek gerekiyor. 

Kızılkurt’a nazaran ergenlerin toplumsal ömür ve ferdî marifetlerini artırmanın, sorun çözme maharetlerinin geliştirilmesini desteklemenin, tasa ve öfke ile başa çıkmak içi gerekli yolların öğretilmesinin onların kendilerini koruyabilmeleri için olmazsa olmazlardan.

Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, “Aileler, çocuk ile gençlerde unsur bağımlılığını engellemek için onları sevgi ve şefkatle büyütmeli, niyetlerini ve hislerini söz etmelerine imkan vermeli, istikrarlı ve huzurlu bir aile atmosferi sağlayarak arkadaş etraflarını yakından izlemeli. Yeni ve sağlıklı hobiler edinebilmeleri için yönlendirmeli ve desteklemeli” tavsiyesinde bulundu.

‘İLK EVVEL DURUMU KABUL ETMELİLER’

Çocuğunun unsur kullandığını öğrenmek pek çok aile için travmatik bir tecrübe. Aileler bu durumla ilgili sıkça suçluluk duygusu ve beraberinde hayal kırıklığı hissedebiliyor. Çocuklarının unsur kullanımından kendilerini sorumlu tutan aileler, olaya karşı güçlü bir tavır sergileyemiyorlar.

Çocuğunun unsur kullanımına inanmak istemeyen ailelerin birinci olarak durumu kabullenmeleri gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bu hislerin doğal olduğunu fakat bağımlılık sürecinde ailelerin yaşadıkları bu ağır hislerin tedavide birden fazla vakit bozucu tesir yarattığını vurguladı. Kızılkurt, “Ebeveynler birinci etapta sorunun açıklıkla ortaya koyulabilmesi için çocuklarını dinlemeye hazır olduklarını gösterebilmeli. Sakinliği muhafazalarının akabinde da yardım arayışına girmeliler” dedi.

BAĞIMLILIK, BİR BEYİN HASTALIĞI

Bağımlılığın bir irade sıkıntısı ya da kişilik özelliği olmadığına, bir beyin hastalığı olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bu nedenle ne yazık ki kişinin bağımlılığını kendi iradesiyle bırakma teşebbüsünün birden fazla vakit olumsuz sonuç verdiğini lisana getirdi. Kızılkurt, “Bağımlığından kurtulmak isteyen kişi, kesinlikle bir uzmanlar görüşmeli” vurgusunu yaptı. 

AİLELER PROFESYONELLERE ULAŞMALI

Bağımlılıktan kurtulma süreci hem hasta hem de hastanın ailesi için kıymetli bir süreç. Ailelerin bu basamakta yapması gerekenin sorunu anladıktan sonra tedavi için teşebbüste bulunmaları ve çocuklarını desteklemeleri.

Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, “Bağımlılık ünitesi bulunan sıhhat kurumları yahut bağımlılık konusunda uzman profesyonellere ulaşmak gerekiyor. Çocuklarının tedaviyi kabul etmemeleri durumunda ise aileler kesinlikle, bu merkezlere kendileri için başvurarak çocuklarına nasıl yaklaşacakları konusunda bilgi almalı ve bu süreci kolaylaştırmada rol üstlenmeli” diyerek kelamlarını noktaladı.