“Bir adada dünya yaratırsın ya da dünyayı ıssız bir adaya çevirirsin.” Cemil Onay

Son üç yıldır Bozcaada‘ya gitmemiş olsam da ruhum orada. Bozcaada ile ilgili her haberde hislerim yükselir. Ortamızda ki bağı tanım etmem mümkün değil. Perşembe günü ressam Cemil Onay’ın “Göz Kırpan Kız

Cemil Onay, Bozcaada’nın simgesi haline gelmiş, yalnızca o duvar fotoğrafının önünde fotoğraf çektirmek için adaya giden onca insan varken ne olmuştu da resmi silmişti? Çabucak telefona sarıldım, yanlarında olamasam da hüzünlerine ortak olmak istedim.

Bu satırları yazarken Cemil Onay ile ilgili Instagram paylaşımımın altında yorum olarak göz kırpan kızı silmesinin reklam hedefli olduğu üzere yorumlar da gelmişti. Buradan okuyan herkese bir sanatsever ve fotoğrafçı olarak söylemek isterim ki; bu yorumları bırakanlar işin hala unsur kısmındalar. Sizce Cemil Onay’ın reklama mı gereksinimi var? Memleketler arası kabul görmüş bir sanatkarın yapıtları aslında onun ismine konuşur.

Sanatına, yapıtlarına hayran beşerler ismine merak edilen soruları bir dostu olarak Cemil Onay’dın şahsen anlatmasını istedim. Cemil Hoca şimdi konuşmaya hazır olmadığını, manifestosunu ileride açıklayacağını söyleyince ısrar etmedim. Eşi Hafize Onay sorularıma açık yüreklilikle karşılık verdi.

Sevgili Hafize Onay ve Cemil Onay’a dostlukları ve samimi açıklamaları için çok teşekkür ederim. Ben her vakit onların yanında olacağım. Sanat herkes içindir, sanatçıyı da korumak ve onun sesi olmak hepimizin vazifesidir.

Hafize Hanım eşiniz Cemil Onay ”Göz Kırpan Kız” duvar fotoğrafını neden sildi?

Cemil Onay hususla ilgili sanatçı manifestosunu ilerde açıklayacak. Ben eşi olarak size şahit olduğum “Göz Kırpan Kız”ı anlatayım.

Göz kırpan kız,ilk 2 yıl yalnızca göz kırpan kızdı… Fark edilmeyen onarımlarla bu türlü ilgi gördü. Bazen dudağının üstünde uçuk çıktı, bazen kaşı patladı…

Eşim adadaki süratli makûs gidişi derinlemesine fark edince resmi Mural’dan dilek anahtarlarıyladuvar fotoğrafına, “Palyaço Grafiti”ye dejenerasyonu anlatan tatlı bir geçiş yaptı. Sonrasında şuurlu, yönlendirilmiş ilgisizlik, yersiz kullanımlar, tenkitler, kopyalanmalar. Ada yereline yakışmayan bir sürü para verilerek yapılan öbür kentlerden alıntı duvar fotoğraflarının yapılmasının sorumlusu seçilmesi doğal ki yıprattı.

Alaçatı, Cunda, Urla, Datça hatta Balat’a bakın 2010 dan evvel duvar resmi var mıydı? Kapılar o denli mi boyanıyordu? Hatta kimileri Bozcaada’dan kopya mı? Bu başta bizi kızdırdı. Lakin birinci defa Bozcaada’dan bir şey örnek alınıyor. Tekrarlanılıyor, esinleniliyordu. Tekrar edilmek hatta kopyalanmak sonrasında aslında koltuklarımızı kabarttı…

Kendi fotoğrafını sabote eden ressam aşağılayabilme ihtimali konusundakarşı basını araştırmaya sevk etmesi de Güzel’in başarısı… Ne fotoğrafın yapılması ne hınzırca Adayı yok ediyorsunuz ikazını algılayamamak… Farkında olmadan Güzel’i avangart bir ressam yapmaya uğraşmaları beğenilen fakat bunu sade ve hayatında birinci kere stant izleyen bir bağ emekçisi; “hocam sen bizim adamızın rüzgarını çizmişsin” diyerek çoktan yapmıştı.

Zira o gerçek insandı. Temel “ekmek parası” onun yevmiyesiydi. Zira hayata da resme de sade bakıyordu. Onun bakışı hoş sanatlar bitirip meyhane açanlardan ve tutunamamış – tutturamamış sanatkarlardan daha temizdi.

Sanatı yalnızca sahnede olanlar mı/ yapılanlar mı belirler?

Görsel sanatı yalnızca çerçeveleyip duvara asılan, duvardaysa önünde fotoğraf çektirilen, yeri tanıtan bir durum algılayanlar… Beyaz hali fotoğraf değil mi? Daha evvel yapılmadı mı? Sanatı lakin sanatçı yok olunca anlıyorsunuz. Alın artık de sanat zannettiğiniz yok oldu demek değil mi? En kolay anlatımla. Öyküsü bitti mi? Burada göz kırpan kız vardı diye bir sürü fotoğraf çekilmeyecek mi?

Yazılıp konuşulmayacak mı? Cemil Onay’ın silinen birinci duvar resmi mi? Bir galerist ve bir ressam daha evvel dijital olmayan vakitlerin en çok fotosu çekilen duvar fotoğrafını silmediler mi?

Öbür galerist galeri girişinde senin de pozun olan yığılı yüzler bordürünü silmedi mi? Göz kırpan kızı silmek için yevmiyeli ressam tutmadı mı? Bir işletmeci şiirli fotoğrafını silmedi mi? Bunlar kabahat değil mi? Reaksiyon olarak kavramsal bir halde ressamı tarafından gün gün bozulup silinen fotoğraf birden niçin halkın malı oluyor? Hoyratça silinen, o fotoğraf ve karga kanatlarında binlerce insan fotoğraf çektirmedi mi?

Resmi sildikten sonra gelen yansılar nasıldı?

Beklenenden az olumsuz reaksiyon oldu. Şimdi erken. Bu turizm işinin baharı var yazı var. Topluca adaya gelmeme kararları olabilir.

Asıl şaşırtan olumlu yansılar. Dubai’den Amerika’ya yardım teklifleri.Fiziksel hücumlara karşı son model güvenlik kamerası göndermek isteyen bir takipçisi tehlikeyi ta oradan sezmiş. İş teklifleri, yaşama alanı teklifleri… ‘Göz kırpan kız” ı şu fiyata bize yap teklifleri. Diğer duvar resmi teklifleri. Her yaştan. Her yerden edebi. hisli. samimi bazen göz yaşartan övgüler. Hepsi kıymetli lakin. Nazik bir biçimde aslında yardım içinresim almak isteyenler çok. Fotoğraf silme vakasını bu yüzden yaptı diye düşünenler çok. Bu çok olağan. Marka yaratmak için türlü hileler yapan. taklalar atan…Ve tek kederi para olan insan bu türlü düşünür. Cemil Onay’ın ne yaptığını anlayanların bu kadar çok olması kendisini çok umutlandırdı ve şaşırttı. Herkes her şeyin farkında. Farkında olmayanlar zatendeğildiler.

Bozcaada’nın en tenha noktasından en görünen yerinde Cemil Onay’ın yapıtları var. Başka fotoğrafları de silmeyi düşünüyor musunuz?

Cemil Onay tamir etmezse esasen ada tabiatı onları siler. Poseidon ya da denizin tuzu iyotu siler,yağmur ve güneş siler. Bir düzineden fazla resmi var. Bir teneke beyaz boyayla hepsi silinir.

Öğretmenlik devam ressamlık son mu?

Tam aksisi ressamlık devam. Öğretmenlik son. Yıl olarak emekliliği hak etti. Baskı devam ederse birinci fırsatta istifa edecek. Emekliliğini isteyecek lakin başında hâlâ hoş sanatlar isteyen çocuklar var. Pandemi sona ererse bilhassa bayana şiddetle ilgili yurtdışı teklifler var. Milletlerarası online bir videoart var. Her yıl Paris Caroussel du louvre standına gençlerin gitmesi için çalışacak. Bu mevzuda yol ve kalacak yer için destekleyici arıyor. Muhtemelen 3 yıl aylıksız kalacak. Almanya’da yeniden adalı sanatçılarla2 haftalık oluşmuşworkshop projesi ve finalinde çok değerli bir galeride “Bozcaada Rüzgarı” isimli standı var. Adalı gençsanatçılarla Martta Kızıltoprak’ta Fulart galeri ile bir stant var. Ataköy’de Oassis Arka Project ile bir stant kanısı var. Sanat eğitimciliği emekli olunca biten bir iş değil.

Hafize Hanım, eşinize ”Göz kırpan kız” duvar fotoğrafını yine çiz deseler çizer mi?

Daha 2. gün teklifler geldi. Oraya çizmez. 17.Paris’te bir yer var oraya çizecek tahminen. Ya da yaşamaya karar verdiğimiz diğer bir yere. O fotoğraf bir simgeydi. Başkalarını silmek tekrar olur. Çizip boya parasını bile ödeyemeyenler var tahminen onları siler. Bir teneke beyaz boyası var aslında. Silene kadar Adadan öbür yere duvar resmi çizmem diyordu daha evvel saydığım tüm turistik yerlerden. İstanbul’dan ve birçok kentten önemli teklifleri reddetti. Yapmamız gereken bir konutumuz ve atölyemiz var. Ben teklifleri değerlendireceğim.

Son yaşanan vakalar karşısından Bozcaada’dan ayrılmayı düşünüyor musunuz?

Bozcaada emekli bir memurun maddi olarak yaşayacağı bir yer değil artık. Bremen standına Çanakkale’de hazırlandı. Yığılı yüzler Siirt’e çıktı. Şiir ve non figür resimleriBalıkesir’de başladı. Ruh yüzleri Malatya’da çıktı.

Geyikli’de son paramızla yer aldık. Yıkık dökük konut var içinde. Evvel koyun ağılını kredi çekip atölye yapacağız. Neredeyse yıkılmak üzere olan bir yeri toparlayıp orada yani Geyikli’de yaşayacağız. Daha özgür, daha kendimizin… Birinci sefer kendimize ilişkin bir anahtarımız olacak. Öbür da bir şey istemiyoruz. Cemil freni patlamış kamyonun önüne atladı durdurmak için. Hasar aldı, kırıldı, küstü. Artık iyi.

İnsanların sevmeyi bilmediğini düşünüyor bu günlerde. Ne bir bayanı, ne çocuğunu, ne bir hayvanı ne de bir yeri…

Burada şu soru geliyor aklıma; kendiniz, para ve yeniden sizle ilgili şeyleri çıkarın. Bozcaada için siz ne yaptınız?

Hafize Hanım sizin eklemek istedikleriniz neler var?

Cemil, yaptığı tüm fotoğrafları ve duvar fotoğraflarının dijital haklarını bana bağışladı. Galeriyi bırakmamayı hatta galeri olarak uzman sanat tarihi ve çağdaş sanatı bilen adalı gençlerle devam edecek biçime getirebilmeyi ve tüm yasal haklarımızı kullanmayı düşünüyoruz.

Haberler.com