Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Yönetimi Müdürü Prof. Dr. Banu Ergöçmen ve Toplumsal Araştırma Prosedürleri Anabilim Kolu Lideri Doç. Dr. İlknur Yüksel Kaptanoğlu, 2008 ve 2014 yıllarında yapılan “Türkiye’de Bayana Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırmaları” dataları ışığında son 1 yılı da kapsayacak biçimde bayana şiddetin boyutlarına ait TBMM Araştırma Kurulu’na sunum yaptı.

Kelam konusu iki araştırmanın yürütücülüğünü yapan Doç. Dr. Kaptanoğlu ise son 1 yıllık bilgilerle mukayeseli olarak yaptığı sunumda ise Türkiye’de bayana yönelik şiddetin aktüel boyutlarına ait bilgi verdi.

Kaptanoğu’nun verdiği bilgiye nazaran, bayanlar en çok birlikte oldukları eş yahut erkekler tarafından cinsel, duygusal yahut fizikî şiddete uğruyor. Bu kapsamda her 10 bayandan 4’ü duygusal şiddet ve istismara maruz kalıyor.

Ayrıyeten tekrar yaklaşık her 10 bayandan 4’ü de fizikî şiddet mağduru.

“CİNSEL ŞİDDET EN AZ LİSANA GETİRİLEN ŞİDDET BİÇİMİ”

Kaptanoğlu, cinsel şiddetin en az lisana getirilen şiddet biçimi olması nedeniyle bunun oranının da yüzde 12-15 seviyesinde olduğuna dikkat çekti.

Aktüel sayıları da paylaşan Kaptanoğlu’nun verdiği bilgiye nazaran son 1 yılda ise her 10 bayandan 1’i fizikî yahut cinsel şiddete maruz kaldı.

Araştırmaya nazaran yaşı daha ileri olan bayanlar daha fazla şiddete maruz kalırken, son 1 yılda ise daha genç bayanlarda uğrama oranı arttı.

Buna nazaran 15-24 yaş kümesindeki bayanların yüzde 24’ü hayatlarının bir periyodunda şiddet mağduru olurken, yalnızca son 1 yılda fizikî, duygusal yahut cinsel şiddet yaşayan bayanların oranı yüzde 18 oldu.

Kaptanoğlu bu veriyi, “Bu da genç bayanların şiddete maruz kaldıklarını ve bunun yakın devirde olmasının daha ön planda olduğunu göstermesi açısından yani genç bayanların şiddet riski altında olduğunu göstermesi manasında değerli bir sonuç” olarak kıymetlendirdi.

Hayat uzunluğu en az 1 sefer şiddete maruz kalma üzerinden yapılan değerlendirmeye nazaran eğitim seviyesi düşük bayanlar daha çok şiddet mağduru.

Fakat son 1 yıl sayılarına nazaran eğitim seviyesine nazaran yapılan sınıflamada birinci ve ortaöğretim seviyesinde şiddete uğrama oranı aşağı üst benzerlik gösteriyor.

İlkokul, ortaokul, lise mezunları ortasında şiddete uğrama oranı yüzde 10-14 ortasında değişirken, lisans ve yüksek lisans mezunu bayanların da yüzde 7’si son 1 yılda şiddet mağduru oldu.

BOŞANMIŞ YAHUT FARKLI YAŞAYANLARIN YÜZDE 75’İ FİZİKÎ ŞİDDET MAĞDURU

Şiddete uğrama sıklığında uygar durum da kıymetli faktörlerden birisi. Buna nazaran boşanmış ve farklı yaşayan bayanların yüzde 75’i fizikî şiddete maruz kaldığını tabir ederken, son 1 yılda bu oran yüzde 22 seviyesinde. Evli bayanlarda tüm hayatları boyunca şiddete uğradığını söyleyenlerin oranı yüzde 36’yken, bu oran son 1 yılda da yüzde 11 olarak görünüyor.

Eşi ölmüş bayanların yüzde 45’i hayatlarının bir devrinde şiddete uğrarken, son 1 yıl için bu sayı yüzde 1 seviyesinde.

YÜZDE 9 ÇOCUKLUK PERİYODUNDA CİNSEL İSTİSMAR MAĞDURU

Çocuklukta cinsel istismar konusunda da bilgi veren Kaptanoğlu, Türkiye’de çocuklukta cinsel istismara maruz kaldığını söyledi. Kaptanoğlu, bu hususta yapılan çalışma tekniğini ise şöyle anlattı:

“Bunu da farklı 2 usulle yapmayı denedik. Bir, yüz yüze görüşmelerde bayanlara ’15 yaşınızdan sonra eşiniz ya da birlikte olduğunuz kişi dışındaki biri rastgele bir biçimde rahatsız edecek halde dokundu mu?’ diye soruyoruz.

“Buna aldığımız karşılıklar ile bir de araştırma bittikten sonra bir kart göstererek ‘Eğer çocukluğunuz periyodunda rahatsız olduğunuz bir dokunma olduysa gülen ya da ağlayan yüzü işaretleyin’ diyoruz.

Bu sonuçlar da bize aslında Türkiye genelinde, ikisini birlikte değerlendirdiğimizde yüzde 9’unun çocukluk periyodunda cinsel istismara maruz kaldığını gösterdi.

Bu metodolojik olarak da kıymetli zira zati cinsel şiddet de anlatılması sıkıntı bahislerden bir tanesi, cinsel istismar da çocukluk devri için sıkıntı olan hususlardan biri ve farklı metotlarla bunun açığa çıkarılması gerekiyor.”

ÇOCUK GELİNLER ŞİDDETİN HER ÇEŞİDİNE MARUZ KALIYOR

Araştırma datalarına nazaran çocuk yaşta evlenenler ise şiddetin her cinsine, yani cinsel, duygusal ve fizikî şiddete maruz kalıyor.

Buna 18 yaşından evvel evlenenlerden yüzde 50’si hayatlarının rastgele bir periyodunda fizikî yahut cinsel şiddet mağduru olurken, son 1 yılda ise bu oran yüzde 14 oldu.

18 yaşından büyük evlenenlerin yüzde 33’ü ömürlerinin bir devrinde fizikî ve cinsel şiddete uğradığını söz ederken son 1 yılda ise yüzde 10’u fizikî ve cinsel şiddet mağduru oldu.

Bayanların yüzde 51’i hayatlarının bir devrinde duygusal şiddet/istismar mağduru olurken, son 1 yıl için bu oran yüzde 27 oldu.

Enstitü’nün araştırmasında ailelerin bayanların eğitim ve çalışma hayatının engellenmesine ait datalar de yer aldı.

Buna nazaran her 10 bayandan 3’ü, ailelerinden birisinin eğitimine mani olduğunu söz ederken, her 10 bayandan 1’inin çalışmasına da müsaade vermedi.

BAYANLARIN ÜÇTE 1’İ ‘ISRARLI TAKİP’ MAĞDURU

Araştırmaya nazaran bayanların değerli bir kısmı de “ısrarlı takip” mağduru.

Kaptanoğlu, bunun bir manada “musallat olma” olarak da tanımlanabileceğini belirterek, bayanların yaklaşık 3’te birinin ısrarlı takip mağduru olduğunu söyledi. Bayanların yaş kümelerine nazaran farklı ısrarlı takip biçimlerine maruz kaldığını anlatan Kaptanoğlu’nun sunumuna nazaran en fazla “ısrarlı takip” biçimi “sürekli telefonla arama” iken bunu kısa bildiri, mektup, e-mail gönderme, toplumsal medya takibi, işyerine yahut yaşanılan yere gelerek rahatsız etme izliyor.

“EŞLER DENETİM ETMEK İSTİYOR”

Araştırmanın dikkat çeken sonuçlarından birisi ise bayanların birlikte oldukları erkekler yahut eşleri tarafından “kontrol edici davranışlarına mazur kalma” oranının yüksek oluşu.

Birlikte olunan erkeklerin yüzde 62’si eşlerinin nerede olduğunu her vakit bilmek isterken, yüzde 43’ü diğer erkeklerle konuşmasına sonlanıyor, yüzde 34’ü kıyafetlerine karışıyor ve yüzde 24’ü sıhhat kuruluşlarına giderken eşlerinin kendilerinden müsaade almasını istiyor.

Kaptanoğlu, bu bilgilerin erkeklerin eşlerinin nerelere gidebileceğine kadar her alanda denetim sağlamaya çalıştığına dikkat çekerek, kimi vakit aile, arkadaşlarıyla görüşmenin engellenmesine kadar boyutları olduğunu ve bu durumun duygusal/psikolojik şiddet içinde kıymetlendirilmesi gerektiğini söyledi.

İNTİHAR EĞİLİMİ ARTIYOR, ŞİDDETİ ANLATAMIYOR

Araştırma datalarına nazaran, her 4 bayandan birisi uğradığı şiddet sonucu yaralanarak hastaneye başvururken, şiddet bayanın ruhsal durumunu da olumsuz etkiliyor. Şiddet mağduru 10 bayandan 3’ü intiharı düşündüğünü tabir ederken, her 10 bayandan 1’isi ise intihar teşebbüsünde bulundu.

Kaptanoğlu, bayanların uğradığı şiddeti anlatma, paylaşma konusundaki ezalarına da dikkat çekti. Bayanların büyük kısmının uğradığı şiddeti içine attığını ve kendi başına tahliller üretmeye çalıştığını belirten Kaptanoğlu, bu oranın yüzde 44-49 yelpazesinde olduğunu söyledi:

“Türkiye hakikaten bayana yönelik şiddetle uğraş alanında yasal düzenlemeler açısından çok ileri bir seviyede, bunun altını çizmek değerli lakin buna karşın, bayanlar şiddete maruz kaldıkları hâlde kurumsal müracaatları yapmıyorlar yani yüzde 89’unun hiçbir yere başvurmadığını gördük. En çok başvurulan yerin de karakol olduğunu söylemek değerli; öteki çalışmalardan çok haberdar olunmadığını da gösteriyor bu sonuçlar bize. 2008 araştırmasında da yüzde 92’ydi yani aslında şiddete maruz kalan 10 bayandan 1’i rastgele bir kurumsal müracaat yapmak için bir arayışa girmiyor diyebiliriz.”

Haberler.com