Yahya Kemal Beyatlı, Türk şairi ve edebi kimliğinin yanı sıra bir Türk siyasetçisidir. Kelam sanatlarını ve üslubunu epey usta bir halde kullanan Yahya Kemal Beyatlı, Divan Edebiyatı’na her vakit sadıktı. Hayatı boyunca Divan Edebiyatı için eserler yazdı ve şiirlerinde aruz vezninden hiç vazgeçmedi. Türk Edebiyatı’na çok sayıda şiir bırakan Beyatlı’nın hiçbir kitabı bulunmamaktadır. Hem ömründe hem de vefatından sonra beşerler bu bahse çok yakınmış, ancak Beyatlı hiç bu heveste bulunmamıştı. 2 Aralık 1884 yılında doğan Yahya Kemal Beyatlı’yı 136. doğum gününde hürmet ve minnetle anıyoruz. Beyatlı hakkındaki tüm ayrıntılara ve şiirlerine yazımızdan ulaşabilirsiniz!
YAHYA KEMAL BEYATLI KİMDİR?
Yahya Kemal Beyatlı 2 Aralık 1884 yılında Makedonya’nın Üsküp kentinde dünyaya gözlerini açtı. Yahya Kemal, o vakitler Osmanlı toprakları içerisindebulunan Üsküp’ün Rakofça Çiftliği’nde “Ahmed Agah” ismiyle dünyaya geldi. Siyasi bir dünyanın içerisine doğan Yahya Kemal’in babası eski icra memuru ve o devrin Üsküp Belediye Lideri Nişli Naci Beyefendi, annesi ise Nakiye Hanım’dır. Yahya Kemal’in eğitim hayatı hiç aksamamış, tüm eğitimleri görmüştür. 5 yaşında iken 1889 yılında birinci tahsiline bir mahalle okulunda başlamış (Yeni Mektep), daha sonra özel bir okul olan Mekteb-i Edep’e gitmiştir. Burayı tamamladıktan sonra Üsküp İdadisi’nde eğitim görmeye başlamıştır. Üsküp İdadisi’nde eğitim gören Yahya Kemal, tıpkı vakitte İshak Beyefendi Mescidinin medresesine gitmiş ve burada Arapça ile Farsça öğrenmiştir.
Yahya Kemal Beyatlı’nın edebiyatla ilgisi lise yıllarına uzanmaktadır. Lisede tahsil görürken orta ara şiirler yazmaya başlayan Beyatlı, Tevfik Fikret’in önderliğinde ortaya çıkan Servet-i Fünun akımının ortaya çıkmasını sağlayan öbür şairlerinden tesirinde kalmıştır. Onlar üzere aruz vezni kullanarak dörtlükler yazmaya başlamıştır. Yahya Kemal Beyatlı ve ailesi, 1897 yılında Selanik’e göç etmişlerdir. Nakiye Hanım burada vereme yakalanmış ve daha sonra hayatını kaybetmiştir. Annesinin vefatının akabinde ikinci sefer evlenen Nişli Naci Bey’e reaksiyon olarak Yahya Kemal Üsküp’e dönmüştür. Lakin burada çok uzun müddet kalmaz ve Selanik’e geri döner.
Yahya Kemal Beyatlı, edebi hayatının başında yazdığı tüm şiirleri “Esrar” mahlasıyla yazmıştır. Beyatlı’nın o vakit tüm kanısı İstanbul’daki edebi ve düşünsel hayatın içerisinde olabilmekti. Bunun hayalini yaşayan Beyatlı, 1902 yılında lise eğitiminin devamı için İstanbul’a taşındı. Vefa Lisesi’nde eğitim görmeye başlayan Beyatlı, “Agah Kemal” ismi ile Malumat ve İrtika mecmualarında şiirler yayınlamaya başladı. Şiirlerinden sonra siyasi kimliği de ortaya çıktı ve Monarşi zıddı görüşlerini savunduğu yazılar ve II. Abdülhamit’e karşı eleştirel telaffuzların bulunduğu yazılar yayınlamaya başladı. Devrin ünlü Jön Türkler’ine özenen ve onlar üzere olmak isteyen Beyatlı, saray baskısından kaçmak ve kurtulmak içinFransa’da toplanan Jön Türk cephesinde yer almak istedi ve Paris’e gitti. Paris’teMeaux Koleji’nde Fransızca kısmında eğitime başladı. Daha sonra 1904 yılında üniversite eğitimi için Siyasal Bilimler Fakültesi’ne girdi. Burada aldığı eğitim doğrultusunda Türk şiiri ve sanat tarihin iyice inceledi, Türklüğün öz kıymetleriyle ve kimlik anlayışlarıyla ilgili araştırmalar yaptı. Fransa’da kaldığı müddette şiirle ve sanatla daha çok ilgilenen Yahya Kemal Beyatlı, sanatsal faaliyetlere ilgi duymaya başladı. Daha sonra Servet-i Fünuncularla yollarını ayırdı. Fransa’da yaptığı şiir ve sanat incelemeleri sonrasında Fransız şiir çeşidini, ögelerini, Türk şiirine adapte etmeyi hedefledi. Ne kadar Fransız üsluplarına yönelse de Arapça ve Farsça’dan hiçbir vakit vazgeçmedi.
Yahya Kemal Beyatlı, 1912 yılında İstanbul’a döndü. 1913 yılında Darüşşafaka’da Edebiyat ve Tarih derslerinde eğitim vermeye başladı. Daha sonra Medresetü’l Vaizin’de Uygarlık Tarihi dersleri vermeye başladı. 1915 yılı itibariyle İstanbul Darülfünun’da eğitim vermeye başlayan Beyatlı, 1923 yılına kadar burada Türk Edebiyatı, Uygarlık Tarihi ve Batı Edebiyatı dersleri vermeye başladı. Peyam Gazetesi’nde “Süleyman Nadi” mahlasıyla, “Çamlar Altında Muhasebe” başlığındayazılar yayınladı. Beyatlı, Servet-i Fünuncuların şiir anlayışının, Türkçenin altyapısını, Arapça ve Farsça düzleminde işlediğini, lisana kendine mahsus özelliklerini kaybettirdiğini, sözcüklerin yapısının ve dizilişinin deforme edildiğini savundu. 1918 yılında onunla birebir görüşleri savunan şair ve muharrir arkadaşlarıyla toplanarak “Dergah” mecmuasını kurdu. Siyasi fikirlerinden de vazgeçmeyen Beyatlı, Ulusal Gayret periyodunda toplumsal gelişmeleri takip etti ve ulusal bağımsızlığı savundu.
Yahya Kemal Beyatlı, şiirlerini birinci kez 1918 yılında “Bulunmuş Sayfalar” ve “Yeni Mecmua” başlıkları altında yayımlamaya başladı. Edebi çevrelerce sevilen bu şiirler çoğunlukla gazel ve musiki çeşitlerini andırıyordu. Yahya Kemal Beyatlı, “Dergah”, “İnci”, “Büyük Mecmua”, “Yarın” ve “Şair Nedim” üzere mecmualarda çok sayıda şiir yayımladı. Siyasi kimliği de önde olan Beyatlı 1922 yılında başlayan Lozan Antlaşması görüşmelerinde danışman olarak vazife aldı. Beyatlı 1923 yılında Ankara’ya taşındı ve burada “Hakimiyet-i Milliye” isimli gazetede başyazar oldu. Daha sonra 1926 yılına kadar sürecek Urfa Milletvekilliği’ne atandı. 1926 yılında biten milletvekilliği vazifesinin akabinde Varşova’ya orta elçi olarak, tekrar Madrid’e orta elçi olarak, Yozgat, Tekirdağ ve İstanbul vilayetlerine ise milletvekili olarak atandı.
Yahya Kemal Beyatlı, 1948 yılında Büyükelçi olarak Pakistan’a gönderildi. 1 yıl sonra emekli oldu ve İstanbul’a geri döndü. İstanbul’da Park Otel’de yaşamaya başladı ve hayatı boyunca hiç evlenmedi. Son olarak Ulusal Reasürans şirketinde idare heyeti üyesi olan Beyatlı, kısa bie mühlet sonra bağırsak hastalığına yakalandı ve 1957’de tedavi için Paris’e gitti. 1 Kasım 1958’de hastalığı iyice ilerleyen Yahya Kemal Beyatlı İstanbul Cerrahpaşa Hastanesi’ne kaldırıldı ve burada hayata gözlerini yumdu.
YAHYA KEMAL BEYATLI ŞİİRLERİ
SESSİZ GEMİ ŞİİRİ
Artık demir almak günü gelmişse vakitten
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş üzere sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil, ne de bir kol.
Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,
Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli,
Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu!
Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu.
Dünyada sevilmiş ve seven beyhude bekler;
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.
Bir çok gidenin her biri şad ki yerinden,
Bir çok yıllar geçti; dönen yok seferinden.
…
AÇIK DENİZ ŞİİRİ
Balkan kentlerinde geçerken çocukluğum;
Her lâhza bir alev üzere hasretti duyduğum.
Kalbimde vardı ‘Byron’u bedbaht eden melâl
Gezdim o yaşta dağları, hulyâm içinde lâl…
Aldım Rakofça kırlarının hür havâsını,
Duydum, akıncı cedlerimin ihtirâsını,
Her yaz, şimâle yanlışsız asırlarca bir koşu…
Bağrımda bir akis üzere kalmış uğultulu…
Mağlûpken ordu, yaslı dururken bütün vatan,
Rü’yâma girdi her gece bir fâtihâne zan.
Hicretlerin bakıyyesi hicranlı duy
……….
SİSTE SÖYLENİŞ ŞİİRİ
Birden kapandı birbiri ardınca perdeler
Kandilli, Göksu, Kanlıca, İstinye nerdeler?
Som zümrüt ortasında, muzaffer, akıp giden
Firuze ırmağı nerde? Bugün gizlidir, neden?
Benzetmek olmasın sana dünyada bir
……….
SES ŞİİRİ
Günlerce ne gördüm ne de kimseye sordum,
‘Yarab! hele kalp ağrılarım durdu!’ diyordum.
His var mı bu alemde nekahat üzere tatlı
Gönlüm bu sevincin heyecanıyla kanatlı
Bir taze bahar alemi seyretti felekte,
Mevsim mütehayyil, vakit akşamdı Bebek’te,
Akşam!.. Lekesiz,,saf, iyi bir yüz üzere akşam!..
Ta karşı bayırlarda tutuşmuş ik
……….
Haberler.com
